بیماری شایع در ایران

 

تحقیقات پزشکی نشان می دهد بسیاری از مردم از بیماری های خود که در مراحل اولیه  بدون علایم هستند آگاهی ندارند و این فقدان آگاهی باعث پیشرفت بیماری و ایجاد عوارض بیشتر و تحمیل هزینه گزاف تر به بیمار می شود.

اگر مردم از بیماری های شایع و خصوصیات آن اطلاع داشته باشند و روش های کنترل بیماری قبل از بروز علایم و عوارض را بدانند و آن ها را بکار ببندند، می توانند ضمن حفظ سلامتی از تحمیل هزینه بی مورد پزشکی به خانواده و جامعه جلوگیری کنند.

آگاهی از بیماری های شایع و مخفی مستلزم آموزش همگانی ، مستمر با روش های جدید و جذاب است که منجر به افزایش سواد سلامتی جامعه و نهایتا پیشگیری از بیماری خواهد شد .

لازم است همه بدانند که بیماری های رایج و پر هزینه به سادگی با تغییر شیوه زندگی ( Style Life ) قابل پیشگیری می باشند ، این بیماری ها عبارتند از :

*اضافه وزن و چاقی

در ایران 25 میلیون نفر دچار اضافه وزن و چاقی هستند و هشت میلیون نفر چاقی واضح دارند که چاقی خود منشاء بیماری های دیگر است

*پوکی استخوان

حدود 90 درصد مردم ایران کمبود کلسیم دارند که زمینه ساز بیماری پوکی استخوان شده و به همین دلیل 40 درصد زنان و 35 درصد مردان در سنین بالا دچار پوکی استخوان می شوند.

*قند خون

حدود ده درصد افراد جامعه بیماری قند دارند. حدود هفت میلیون نفر که متاسفانه نیمی از آن ها از بیماری خود بی خبرند و یا در صورت آگاهی بخاطر عدم اجرای دستورات پزشک قند مناسب و کنترل شده ندارند .

*استفاده از دخانیات

حدود 15 درصد از افراد جامعه ما از دخانیات ( سیگار و قلیان و . ) استفاده می کنند که سیگار عامل شناخته شده بیش از 50 نوع بیماری از جمله 17 نوع سرطان می باشد

* فشار خون

از هر 5 ایرانی بالای 30 سال یک نفر مبتلا به بیماری فشار خون می باشد که متاسفانه به علت نداشتن علامت واضح بیش از نیمی از آن ها از بیماری خود خبر ندارند و حتی کسانی که از بیماری خود مطلع هستند به علت عدم رعایت نکات بهداشتی و تغذیه ای و مصرف مرتب و منظم دارو فشار خون مناسبی ندارند .

*چربی خون

حدود 20 – 30 درصد افراد جامعه از افزایش چربی خون ( TG و LDL ) رنج می برند و از آنجا که این بیماری در مراحل اولیه و پیشرفته علامت واضحی ندارد صرفا با آزمایش مشخص می شود . اگر چربی خون کنترل شود نقش مهم و موثری در پیشگیری از سکته قلبی و مغزی خواهد داشت.

* کبد چرب

حدود 30 درصد ایرانی ها درجاتی از کبد چرب دارند که در صورت عدم کنترل آن 4- 5 درصد مبتلایان دچار کبد چرب پیشرفته و عوارض منفی آن می شوند .

* بروسلوز

بروسلوز از بیماریهای عفونی واگیرداری است که به لحاظ مشترک بودن بین انسان و دام، جایگاه ویژه ای دارد. این بیماری ضررهای اقتصادی بی شماری به صنعت دامپروری کشورهایی چون ایران تحمیل میکند برجسته ترین این زیان ها سقط جنین و عواقب پس از آن است که گله را از حیزانتفاع خارج می سازد. با وجود این ، درگیر بودن سلامت انسان ها و نیاز به ریشه کنیبیماری در جمعیت های حیوانی به عنوان پایه و اساس محو بیماری در جوامع انسانی ضرورتبرری و تحقیقی هکه جانبه پیرامون این بیماری را بیش از پیش هویدا می کند.

تب مالت (بروسلوزیس) نوعی باکتری عفونی است که از حیوان به انسان و بیشتر از طریق شیر، پنیر و سایر لبنیات غیر پاستوریزه منتقل می شود. به طور نادری باکتری عامل تب مالت می تواند از طریق هوا یا تماس مستقیم با حیوانات آلوده انتقال یابد.

علائم تب مالت می تواند شامل تب، درد مفاصل و خستگی باشد. معمولاً عفونت می تواند با آنتی بیوتیک درمان شود. ممکن است درمان چند هفته تا چند ماه به طول بیانجامد با این حال دوره های عود شایع است.

نشانه ها

علائم تب مالت می تواند هر زمانی از چند روز تا چند ماه پس از ابتلا به عفونت بروز نماید. علائم و نشانه ها مشابه آنفولانزا بوده و عبارتست از:

تب
لرز
تعریق
ضعف
خستگی
دردکمر،مفاصل، عضلات
سردرد

علت

تب مالت بر حیوانات وحشی و اهلی اثر می گذارد. گله های گاو، بزها، گوسفند، خوک، سگ، شتر، گراز، گوزن شمالی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قرار دارند. نوعی از تب مالت بر پورپوس، سیل بی گوش و نوع خاصی از وال ها اثر می گذارد. باکتری می تواند از حیوان به انسان به سه طریق انتقال یابد:

1- محصولات لبنی غیرپاستوریزه. باکتری بروسلا در شیر حیوانات آلوده می تواند از طریق شیر، بستنی، کره و پنیر غیرپاستوریزه به انسان منتقل شود. همچنین باکتری می تواند از طریق گوشت خام یا نیم پز شده حیوانات آلوده به انسان منتقل گردد.

2- اسنتشاق. باکتری بروسلا به راحتی در هوا پراکنده می شود. کشاورزان، تکنسین های آزمایشگاه و کارگران کشتارگاه ها می توانند این باکتری را استنشاق کنند.

3- تماس مستقیم. باکتری در خون، مایع منی یا جفت حیوانات آلوده می تواند از طریق زخم وارد جریان خون شود. از آنجایی که تماس معمول با حیوانات – لمس کردن، شانه کردن موی حیوانات و بازی کردن با آنها – سبب آلودگی نمی شود، به ندرت افراد از طریق حیوانات اهلی خود آلوده می شوند. همچنین افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند هم باید از تماس با حیوانات آلوده پرهیز نمایند.

* سوزاک

سوزاک‌ عبارت‌ است‌ از یک‌ بیماری‌ عفونی‌ در دستگاه‌ تناسلی‌ که‌ از راه‌ آمیزشی‌ منتقل‌ می‌شود. در مردان‌، این‌ عفونت‌ در پیشابراه‌ رخ‌ می‌دهد، در زنان‌، در پیشابراه‌ (مجرایی‌ که‌ ادرار را از مثانه‌ به‌ بیرون‌ هدایت‌ می‌کند) و نیز دستگاه‌ تولید مثل‌، و در هر دو جنس‌ ممکن‌ است‌ راست‌روده‌، گلو، مفاصل‌، یا چشم‌ها نیز درگیر شوند.

این‌ عفونت‌ در تمام‌ سنین‌ رخ‌ دهد (حتی‌ کودکان‌ کم‌ سن‌ و سن‌ سال‌ که‌ مورد تجاوز قرار می‌گیرند). حداکثر شیوع‌ این‌ عفونت‌ بین‌ ۲۰تا۳۰ سالگی‌ است‌. دوره‌ کمون‌ بیماری‌ (از زمان‌ ورود میکرب‌ تا بروز علایم‌) ۲ تا۱۰ روز است‌..

عامل عفونت سوزاک نوعى باکترى است که به مخاط مجارى ادرار و مخاط دهانه رحم زنها صدمه ‍ وارد میکند. حلق و مقعد هم ممکن است آسیب ببیند. در سوئد موارد اندکى از این بیماری مشاهده می شود، البته این موارد در سالهاى اخیر افزایش‌ یافته اند. بسیارى از افرادی که ‍ در سوئد دچار بیماری سوزاک هستند در کشورهاى دیگری به این بیماری مبتلا شده اند. در ‍ صورتیکه فرد احتمال دهد که به سوزاک مبتلا شده بایستی براى معاینه و رسیدگی به پزشک مراجعه کند .

سوزاک از طریق همخوابگى مهبلـى و یا مقعدى و همچنین نزدیکی جنسى دهانى سرایت میکند . ‍

علایم‌ شایع‌

زنان‌ معمولاً علایم‌ کمی‌ دارند یا اصلاً علامتی‌ ندارند. اما علایم‌ در مردان‌ معمولاً برجسته‌تر هستند.

* سوزش‌ به‌ هنگام‌ ادرار
* ترشحات‌ غلیظ‌ به‌ رنگ‌ سبز ـ زرد از آلت‌ تناسلی‌ مردان‌ یا مجرای‌
* تب‌ خفیف و یا لرز بدون‌ تب
* گاهی‌ درد به‌ هنگام‌ مقاربت
* درد مفاصل به خصوص در ناحیه مچ دست و مچ پا‌
* ورم مفاصل به همراه بثورات
* بثورات‌ (نقاط قرمز وصورتی خصوصاً روی‌ کف‌ دست‌)
* گاهی‌ گلو درد خفیف

‌عللت

عفونت‌ ناشی‌ از باکتری‌های‌ گنوکک‌ که‌ در بافت‌ نرم‌ و مرطوب‌ به‌ خوبی‌ رشد می‌کنند. باکتری‌ها معمولاً از راه‌ آمیزشی‌ انتقال‌ می‌یابند،اما در بعضی‌ از موارد منشأ عفونت‌ مشخص‌ نیست‌. در صورت‌ مقاربت‌های‌ غیرطبیعی‌، ممکن‌ است‌ راست‌روده‌ یا دهان‌ نیز دچار عفونت‌ شوند.

* بیماری زگیل تناسلی (Human papillomavirus)

بیماری زگیل تناسلی (HPV) رنج می‌برد. بیماری کمتر شناخته‌شده Human papillomavirus، راه اصلی انتقالش رفتارهای جنسی پرخطر است و از قضا در کشور ما قربانی اصلی و خاموش آن زنان هستند.

عفونت با HPV یا زگیل تناسلی شایعترین عفونت منتشره از طریق سکس در دنیاست. امروزه جوانان زیادی را در مطب و کلینیک ارولوژی ویزیت می کنم که مبتلا به زگیل تناسلی شده و با نگرانی جهت درمان مراجعه می نمایند. در راستای پیشگیری بهتر از درمان است، اطلاع رسانی نحوه ی انتقال ویروس نقش مهمی در جلوگیری از انتقال و انتشار آن دارد.

زنانی که بعد از ازدواج با همسرانی که از گذشته و روابط خارج از ازدواج آنها بی‌اطلاع هستند، به این ویروس انسانی مبتلا می‌شوند و اگر از بد حادثه نوع خطرناک آن را بگیرند، به سرطان دهانه رحم مبتلا خواهند شد. هرچند زنان تنها قربانیان زگیل تناسلی نیستند و زن و مرد بیشتر اوقات زمانی متوجه می‌شوند به این ویروس مبتلا شده‌اند که کار از کار گذشته و گرفتار سرطان شده‌اند.

پزشکان می‌گویند ٩٩ درصد بیمارانی که به سرطان رحم مبتلا می‌شوند، بدون آنکه بدانند ویروس Human papillomavirus در بدن داشته‌اند. ویروسی که همان زگیل تناسلی است و با آزمایش‌های ابتدایی می‌شود آن را مهار کرد و اتفاقا واکسنی دارد که افراد زیادی از آن مغفول مانده‌اند و به قول محبوبه، آدم‌های زیادی حتی از وجود این بیماری بی‌اطلاعند، چه برسد به اینکه بدانند زگیل تناسلی واکسن دارد.

نکته‌ای که درباره زگیل تناسلی تمامی پزشکان بر آن تأکید می‌کنند آگاهی‌دادن به جوانان است . نه تنها درباره زگیل تناسلی، بلکه درباره  بقیه ویروس‌ها و عفونت‌هایی که از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود، باید به جوانان آگاهی داده شود. بیشتر مبتلایانی که به ما مراجعه می‌کنند، اصلا روش محافظت از خود را نمی‌دانند و بنابراین وقتی مبتلا می‌شوند، چون می‌دانند این بیماری انگ بزرگ بی‌بندوباری را برای آنها به همراه دارد، به‌دلیل فشار ناشی از این مشکل افسرده می‌شوند و گاهی دست به خودکشی می‌زنند. و از همه بدتر اگر فرد مبتلا، ازدواج کند می‌تواند این ویروس را منتقل کند.

زگیل تناسلی معمولا علامت بالینی‌ای به صورت درد، سوزش و ترشح ندارد و معمولا وارد خون نمی‌شود و به صورت موضعی رشد می‌کند. این زگیل می‌تواند روی هر بافت مخاطی و پوستی که خراشیده شده باشد، بنشیند و وارد سلول و هسته آن شده و تکثیر شود و متأسفانه با وسایل جلوگیری جنسی هم منتقل می‌شود، در واقع تماس پوستی ساده باعث انتقال این ویروس خواهد شد.

*سالَک ،لیشمانیوز پوستی یا “سال دانه”

“سال دانه” یا “دانه سال” شایع ترین نوع بیماری پوستی لیشمانیاز است که بر اثر گزش جنس ماده نوعی پشه خاکی به انسان منتقل می شود. عامل این بیماری انگلی به نام لیشمانیا است.

سالک نوعی بیماری پوستی است که بیشتر در مناطق گرمسیری مشاهده می شود.

این بیماری از راه گزش نوعی پشه خاکی که در مکان های گرم و مرطوب مثل زیر زمین خانه ها، فضاهای متروک، پشت لوازم و اشیای ثابت منزل و… زندگی می کنند، به انسان منتقل می شود. یکی دیگر از راه های انتقال این بیماری، تماس زخم های عادی با ترشحات زخم سالک است.

عامل بیماری سالک انگلی به نام لیشمانیا است که در زخم های سالک وجود دارد که با خونخواری پشه از محل زخم سالک، وارد بدن پشه می شود و چرخه انتقال آن طی می شود.

در ایران 2 نوع از این بیماری وجود دارد که توسط 2 گونه انگل ایجاد می شود. نوع خشک یا شهری و نوع مرطوب یا روستایی.

سالک خشک یا شهری که توسط گونه انگل لیشمانیا تروپیکا ایجاد می شود. در این نوع پس از یک دوره کمون بیش از دو ماه، ندول کوچکی درمحل گزش به رنگ قرمز قهوه ای ظاهر می شود و بتدریج طی 6 ماه بزرگتر می شود و معمولا در مرکز آنها زخم سطحی ایجاد می شود و دلمه می بندد. در صورت عدم درمان معمولا طی 12-8 ماه ضایعه روبه بهبودی می رود و از خود جوشگاه به جای می گذارد دوره زمانی این نوع سالک از نوع مرطوب طولانی تر است.

سالک مرطوب یا روستایی توسط گونه لیشمانیا ماژور ایجاد می شود. در این بیماری پس از دوره کمون کمتر از دو ماه در محل گزش دانه جوش مانندی ایجاد می شود. طی 3-2 ماه زخم بزرگتر شده و گاهی اطراف آن ندول های کوچک و متعدد ظاهر می شود که از عوارض این بیماری محسوب می شود. گاهی ممکن است انگل از طریق مسیر لنفاتیک گسترش پیدا کند. بهبود معمولا طی 6-2 ماه دیده می شود و جوشگاهی از آن باقی می ماند.

*تب خال

تب خال عبارت است از یک عفونت ویروسی مسری و شایع که بوسیله ویروس هرپس سیمپلکس رخ می دهد تبخال گاهی با زرد زخم اشتباه گرفته میشود.

در این بیماری، معمولاً لبها، لثه ها و ناحیه دهان، ندرتاً قرنیه، و گاهی ناحیه تناسلی گرفتار میشوند.

علائم بیماری تب خال : پیدایش تاولهای بسیار کوچک و دردناک معمولاً در اطراف دهان، و گاهی روی ناحیه تناسلی. این تاولها گروهی ظاهر میشوند و در اطراف هر کدام یک حلقه قرمز وجود دارد. داخل این تاولها مایع وجود دارد اما پس از مدتی تاولها خشک شده و ناپدید میشوند. اگر چشم نیز دچار عفونت شود، علایمی چون درد و قرمزی چشم، احساس این که در چشم چیزی وجود دارد، حساسیت به نور، و اشک ریزش بروز میکنند

بهبود خود به خودی در عرض چند روز تا یک هفته و گاهی بیشتر اتفاق می افتد عود تبخال امری معمول است. ویروس برای تمام عمر در بدن باقی میماند اما معمولاً در حالت خفته قرار دارد.

*کرم آسکاریس

آسکاریس مشهورترین کرم حلقوی است که بعد از کرمک بالاترین نسبت آلودگی را در سطح جهان دارا می باشد. کرمی است بزرگ و گرد شبیه کرم خاکی ، به رنگ زرد که در درون روده کوچک بسر می برد و اندزه آن بین 35 . 15 سانتیمتر است.

کرم‌های‌ گرد در لوله‌ گوارش‌ رشد می‌کنند این‌ انگل‌ها مسری‌ بوده‌ و در همه‌ سنین‌ دیده‌ می‌شوند، ولی‌ در کودکان‌ شایعترند.

عوارض آسکاریس

وجود تعداد زیاد کرم آسکاریس ،‌ مهاجرت و یا تجمع آنها در روده‌ها گاهی سبب ایجاد عوارض شدید می‌شود. این عوارض عبارتند از انسداد روده‌ها ، ابتلای کیسه صفرا ، آپاندیست و سوراخ شدن روده‌ها. علایم انسداد روده ها شامل درد ناگهانی و پیچش شکم همراه با استفراغ و مشاهده انسداد در عکس‌برداری است

علائم را به دو مرحله تقسیم کرد :

1 – مسیر حمله و مهاجرت لارو

عبور لاروها از کبد بر این عضو تأثیر می گذارد و گاهی باعث بزرگی و دردناکی آن می شود ،‌جایگزنی آنها در ریه ، ناراحتی های تنفسی ایجاد می کند علائم آن عبارتند از سرفه های خشک ،‌تنگی نفس و ‌تب. این مسیر بیشتر از دو هفته طول نمی کشد .

در طی مهاجرت ریوی ،‌لارو ممکن است با تولید حساسیت میزبان سبب بروز تظاهرات آلرژیک مانند ‌حملات آسمی گردد .

2 – مرحله استقرار کرم بالغ در روده

علائم معمولی این مرحله درد ناحیه شکم ، بی اشتهایی و سوء‌هاضمه می باشدعلائم دیگر شامل بیخوابی ، تشویش و ساییدن دندانها هنگام خواب است . شایعترین شکایت بیماران مبتلا به آسکاریس ، درد مبهم شکمی است .

*سیاه سرفه

سیاه سرفه یکی از خطرناک ترین بیماری های کودکان بخصوص در سنین زیر یک سال است. این بیماری توسط یک باکتری به نام بوردتلاپرتوسیس ایجاد می شود. این باکتری سبب انسداد مجاری هوایی توسط ترشحات مخاطی ( موکوس ) می گردد.

این بیماری شدیداً مسری بوده و شدت عارضه در این بیماری در ریه ها و به شکل التهاب مجاری هوایی می باشد

علائم و نشانه ها :

این بیماری با علائم سرماخوردگی شروع می شود که شامل آبریزش بینی ،‌قرمزی و آبریزش چشم ، تب خفیف و سرفه خشک می باشد .

پس از ۲-۱ هفته سرفه های خشک تبدیل به سرفه خلط دار می شود . در طول سرفه های پشت سرهم که به بیمار دست می دهد بیمار دچار قرمزی حتی سیاه شدن می شود . کودکان درانتهای سرفه های خود دچار تنفس تندتند به همراه ایجاد صدایی فریاد مانند می شوند .

سرفه های شدید منجر به استفراغ در کودکان و سختی نوشیدن مایعات و خوردن غذا می شود . سرفه ها برای هفته ها می تواند ادامه یابد . در بزرگسالان و نوجوانان علائم خفیف تر است به طور شایع کودکان ۲ هفته علائم سرماخوردگی ، ۲ هفته علائم توأم با سرفه شدید و ۲ هفته هم دوره نقاهت را می گذرانند که ۲ هفته دوره نقاهت گاهی تا ماهها طول می کشد .

*کیست هیداتیک چیست؟

بیماری کیست هیداتیک یکی از خطرناکترینبیماریهای قابل انتقال از حیوانات به انسان است واژه هیداتیس به معنی یک قطره آب است بیماری توسط نوزاد یک انگل روده ای  سگ که وارد بدن  انسان و دام می شود بروز می کند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، کرم بالغ در روده سگ و نوزاد در بدن انسان و حیوانات اهلی نشخوارکنندهزندگی می کند.

عامل ایجاد بیماری مرحله نوزادی انگل اکینوکوکوس گرانولوزوس است.

علائم بیماری کیست هیداتیک :

پس از بلع تخم هر اندامی از بدن می تواند محلبوجود آمدن کیست باشد و بسته به اینکه در چه اندامی کیست ایجاد شده اختلال درعملکرد همان عضو را داریم.

کیست های ریوی و کبدی شایع تر هستند. علایم این بیماری از دردساده در محوطه راست شکمی گرفته تا تنگی نفس ، سرفه های خشک، عفونتهای ثانویه بدنبال پاره شدن کیست در اعضای داخلی و شوک آنافیلاکسی متغییر است گاهی تعداد این کیست ها به حدی در کبد افزایشمی یابند که موجب از کار افتادن کبد خواهد شد که در صورت درمان نشدن منجر به مرگ می شود.

علائم این بیماری بستگی به محل استقرار کیست (کبد، ریه، مغز، استخوان) ، بزرگی کیست و موقعیت کیست دارد. به عنوان مثال در مغز و چشم سریعاً ایجاد علامت می کند در حالیکه در کبد سالها طول می کشد تا ایجاد علامت نماید.

در حال حاضر جراحی کیست های هیداتیک در انسان تنها راه اساسی معالجه بیماری است اما این بیماری به راحتی از طریق جلوگیری از کشتار دام به روش غیر بهداشتی، کنترل تعداد سگهای ولگرد، درمان مستمر سگهای گله، جلوگیری از ورود سگهای ولگرد به زمینهای کشاورزی و آموزش همگانی مردم به پیشگیری و کنترل این بیماری قابل پیشگیری است.