بیماری های چشم
بینایی مهمترین حس آدمی است زیرا بیش از 80 درصد اطلاعاتی که از محیط اطراف حاصل می‌آوریم از راه چشم است. چشم انسان اندامی کروی به قطر 5/2 سانتیمتر است که بوسیله تعدادی رباط در حدقه استخوانی آویزان است. شش ماهیچه بیرونی حرکت کرده چشم را به عهده دارند غده اشکی بطور مرتب سطح جلویی چشم را مرطوب نگه می‌دارد. اعصاب و رگهای خونی چشم و بافت چربی و بافت پیوندی قسمتهای دیگر حدقه چشم است پلکها روی چشم را می‌پوشانند و یک سیستم مجرایی بطور مداوم ترشحات غدد اشکی را به درون حفره بینی می‌ریزد.
برخی بیماریهای مهم چشم عبارتند از:
نزدیک بینی، دوربینی، گل مژه، ورم ملتحمه، شب کوری و کورنگی.
نزدیک بینی
نزدیک بینی از عیوب انکساری چشم به معنی این است که چشم بیمار نوشته‌ها و علامتها را در فاصله نزدیک تشخیص می‌دهد ولی در فاصله دور (نسبت به افراد سالم) نمی‌تواند تشخیص دهد. آسیایی‌ها و زنان بیشتر دچار نزدیک بینی می‌شوند. بیش از ۳۰٪ افراد جهان دچار درجاتی از نزدیک بینی هستند.
نزدیک بینی اغلب به دلیل زیاد بودن تحدب قرنیه چشم و بزرگتر بودن طول کرهٔ چشم نسبت به حالت عادی بوده که نقطه کانونی عدسی روی شبکیه قرار نمی‌گیرد و در جلوی آن تشکیل می‌شود. افراد نزدیک بین فقط وقتی تصویر جسمی را واضح می بینند که جسم به چشم آن ها نزدیک باشد.آن ها باید از عدسی واگرا (مقعر) در عینک خود استفاده کنند. این بیماری ارثی است ولی به عوامل دیگری بجز ژن نیز بستگی دارد. معمولاً در دوران کودکی ظاهر می‌شود و پس از ایجاد با رشد بدن و چشم منجر به افزایش طول چشم می‌شود، شدت آن افزایش یافته و شماره عینک بالاتر می‌رود.
اصلاح دید با عدسی مقعر یا واگرا است. گاه از لنز تماسی نیز استفاده می‌شود. درمان توسط جراحی با لیزر است. عینک افراد نزدیک بین شمارهٔ منفی دارد و هرچه چشم ضعیف تر باشد شماره بالاتر خواهد بود.
درمان نزدیک بینی
بهترین روش اصلاح عیوب انکساری چشم مانند نزدیک بینی استفاده از عینک است . هر چند روشهای دیگری از قبیل تجویز لنزهای تماسی و جراحی توسط لیزر هم وجود دارد . به هر حال برای انتخاب روش مناسب مشورت با یک اپتومتریست توصیه می شود.
دوربینی
شایعترین نوع عیب انکساری ، دوربینی است، فرد مبتلا به این عیب در دیدن اشیاء دور مشکلی ندارد، بلکه اشیا نزدیک را بطور واضح نمی‌بیند.
علائم دوربینی
- کاهش بینایی ، سردرد بخصوص در ناحیه‌ای پشت سر و گاهی سردرد در ناحیه پیشانی و گیجگاهی ، (ریزش اشک ، قرمزی چشم ، عدم تحمل نور) ، خستگی چشم و خستگی عمومی بدن
- در برخی مواقع شوره زدن مژه‌های پلک و گل مژه
- کاهش بینایی نزدیک در هنگام مطالعه یا انجام کارهای نزدیک از علائم دوربینی است. در بعضی افراد دوربین مشاهده می‌شود که در حین کار نزدیک هر از چند گاهی چشم خود را به مدت چند دقیقه بسته و آنرا ماساژ داده و سپس به کار خود ادامه می‌دهند.
گل مژه
گل مژه التهاب غده چربی کنار مژه‌های چشم است.
اگر فردی گل مژه بزند برآمدگی قرمز دردناکی در کنار پلک ظاهر و به زودی به جوش چرکین تبدیل می شود.
علت شایع آن تماس دست یا حوله آلوده با چشم می باشد.
درمان گل مژه با روش روش های خانگی
چای کیسه ای:
چای کیسه ای در درمان گل مژه بسیار موثر می باشد به این طریق که یک کیسه گرم را در محل گل مژه قرار داده تا زمانی که چای کیسه ای خنک شود تا هم درد هم تورم کاهش یابد.
روغن کرچک:
روغن گرچک به درمان گل مژه بسیار کمک میکند. چند قطره از روغن کرچک را بر روی منطقه آسیب دیده زده و به آرامی مالش دهید. چند دقیقه بعد با آب ولرم بشوئید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
ورم ملتحمه شایع ترین علت قرمزی چشم
از میان عوامل موثر در بروز قرمزی چشم، ورم ملتحمه از بقیه شایع‌تر است، زیرا بافت ملتحمه یا پرده نازکی که سفیدی چشم با آن پوشانده شده، نسبت به هر نوع محرکی، واکنش نشان می‌دهد و قرمز می‌شود.
ملتحمه یک بافت پوششی بسیار ظریف است که قسمتهای بیرونی کره چشم و قسمتهای داخلی پلکها را می‌پوشاند و محتوی عروق و اعصاب و غدد ترشحی اشک است که هر گونه التهابی که در آن ایجاد شود ورم ملتحمه نامیده می‌شود.
علائم و نشانه‌های ورم ملتحمه
علائم و نشانه‌های ورم ملتحمه درافراد مختلف و بیماریهای مختلف متفاوت است. این علائم شامل احساس جسم خارجی در چشم، خراش و سوزش در چشم، خارش، اشک ریزش، قرمزی، احساس سنگینی اطراف چشم و ترس از نور است. گاهی نیز ورم ملتحمه با التهاب، پرخونی و ترشح چرکی از چشم و در برخی مواقع افتادگی پلک همراه است. حتی در بعضی از مواقع به‌دنبال ابتلا به این بیماری یک لایه التهابی پشت پلکها مشاهده می‌شود.
عوامل موثر در بروز ورم ملتحمه
ویروس‌ها از شایعترین عوامل موثر در بروز ورم ملتحمه عفونی هستند.
در واقع، ویروس‌هایی که موجب سرماخوردگی و علائمی مانند گلودرد و آبریزش بینی می‌شوند، می‌توانند سبب بروز ورم ملتحمه با علائمی چون قرمزی چشم و ترشحات آبکی از هر دو چشم نیز شوند.
البته ورم ملتحمه ویروسی معمولاً با ترشحات آبکی همراه است و یک تا دو هفته طول می‌کشد تا بهبودی پیدا کند.
از سوی دیگر، عفونت‌های باکتریایی نیز باعث قرمزی چشم می‌شوند که با ترشحات عفونی همراه است که در برخی موارد صبح‌ها به صورت پوسته‌های خفیفی روی پلک دیده می‌شود.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به ورم ملتحمه هستند؟
خانم‌های خانه‌دار که از مواد سفیدکننده به طور زیاد استفاده می‌کنند یا کسانی که با گل و گیاه سر و کار دارند و نیز افرادی که با بیماران مبتلا به ورم ملتحمه ویروسی و باکتریایی در تماس هستند، بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند و نیز کسانی که زمینه بیماریهای آلرژیک دارند بیشتر در معرض نوع آلرژیک ورم ملتحمه چشم هستند.
حتی افرادی که زمینه آلرژی دارند با استفاده از لنزهای نامرئی نیز ممکن است دچار ورم ملتحمه آلرژیک شوند.
بر این اساس در مواقعی که عامل بیماری واکنش‌های آلرژیک است ضرورت دارد از عوامل حساسیت‌زا دوری شود. همچنین برای تسکین علائم این بیماری می‌توان از کمپرس آب سرد برای مواقعی که ورم ملتحمه ناشی از واکنش‌های آلرژیک است و از کمپرس آب گرم برای مواردی که بیماری ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی است، استفاده کرد.
درمان ورم ملتحمه
گرچه در درمان ورم ملتحمه با عامل باکتریایی معمولا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه می‌شود، اما برای درمان ورم ملتحمه چشم با توجه به علل گوناگون باید به متخصص چشم مراجعه کرد تا پس از معاینه و بررسی علت، درمان مناسب برای آن صورت بگیرد.
بعضی از انواع ورم ملتحمه پس از مدتی، بدون درمان و به طور خود به خود بهبود پیدا میکند، ولی در بعضی موارد، حتما باید درمان از سوی پزشک صورت بگیرد. تاخیر در درمان، ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری نظیر کدورت قرنیه و در موارد نادر، سوراخ شدن قرنیه را به همراه داشته باشد و شخص در معرض نابینایی قرار گیرد.
جلوگیری از تماس دست آلوده با چشم و جلوگیری از حضور کودکان مبتلا در مدارس و مهدهای کودک از مواردی است که برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید مورد توجه قرار بگیرد.
شب کوری و علل ایجاد آن
شبکوری یک اختلال بینایی می باشد، به طوری که دید در تاریکی یا شب، به صورت غیر عادی مختل می شود.
تنها دید ضعیف در شب مشکل افراد مبتلا به شبکوری نیست، بلکه هنگامی که از یک محیط روشن به یک محیط کم نورتر می روند، برای تطابق دید، نیاز به زمان طولانی تری نسبت به افراد معمولی دارند.
علل ایجاد شبکوری
این مساله به دلیل کمبود “رنگدانه ارغوانی” یا “رودوپسین” (rhodopsin) سلول های استوانه ای حساس به نور شبکیه، واقع در پشت چشم رخ می دهد.
به طور معمول، شبکوری بیشتر به علت یک بیماری چشمی به نام “التهاب رنگدانه ای شبکیه چشم(retinitis pigmentosa)” که یک بیماری ارثی می باشد، اتفاق می افتد.
علاوه بر این، رنگدانه ارغوانی چشم ممکن است به دلیل کاهش میزان ویتامین A در برنامه ی غذایی فرد، کاهش یابد.
قرار گرفتن در معرض نور شدید نیز ممکن است موجب تخلیه ناگهانی ذخیره رنگدانه ارغوانی شود.
شبکوری ممکن است در اثر بیماری های چشمی مانند “التهابات شبکیه و مشیمیه” و “آب سیاه(گلوکوم)” نیز به وجود آید.
درمان شبکوری:
شبکوری ناشی از کمبود ویتامین A می تواند به وسیله دوز درمانی ویتامین A بهبود یابد. در مقابل برخی از آسیب های شبکیه چشم مثل التهاب رنگدانه ای شبکیه، معمولا برگشت ناپذیرند.
منابع غنی از ویتامین A عبارتند از: کره، جگر، شیر، زرده تخم مرغ ، ماهی، هویج ، کدو حلوایی ، طالبی، زرد آلو ، کلم بروکلی ، گریپ فروت ، اسفناج و سایر سبزیجات سبز تیره و برگی شکل.
کور رنگی
کورنگی عارضه‌ای است که جنبه ارثی دارد و در آن شخص یک یا چند رنگ ویژه را نمی‌بیند .
علائم کور رنگی
*اشکال در تشخیص رنگ قرمز و سبز (شایعترین حالت)
* شکال در تشخیص آبی و سبز
تشخیص کور رنگی
انواع تستها را برای آزمودن کوری رنگ ساخته‌اند .یکی از بهترین آنها تست ایشی‌ها را است.
تشخیص کوررنگی اغلب با استفاده از چارت های رنگی بنام “صفحات آزمون ایشی هارا” (Ishihara ) انجام می شود. در این صفحات که نمونه هایی از آن را می بینید اعدادی متشکل از نقطه های رنگی در زمینه ای متشکل از نقاطی به رنگ دیگر قرار گرفته اند که تشخیص آن ها برای افراد کور رنگ مشکل است. در صورتیکه مشکلی در دید رنگی بیمار تشخیص داده شود از تست های دقیق تر استفاده می شود.
درمان کور رنگی
کور رنگی هیچ درمانی ندارد. تشخیص زودرس کور رنگی می تواند مانع بروز مشکلات آموزش در کودکان مدرسه ای شود. در این صورت بهتر است والدین کودک با مسئولین مدرسه و معلم او صحبت کنند.
بعضی از بیماران از لنز های مخصوصی استفاده می کنند که هم بصورت لنز تماسی و هم بصورت لنز عینک وجود دارد.
در بسیاری موارد بیماران به جای تشخیص رنگ ممکن است ترتیب قرار گیری را بخاطر بسپارند. بعنوان مثال بیمار بخاطر می سپارد که چراغ قرمز همیشه بالای چراغ راهنمایی و چراغ سبز پایین قرار دارد.