تیروئید چیست؟

 
 

تیروئید چیست؟

تیروئید یک غده کوچک شبیه به پروانه است که در قسمت تحتانی گردن واقع شده و  و ظیفه آن ساختن دو هورمون مهم تری‌یدو‌تیرونین(T3) و تیروکسین(T4)  است. در صورت اشکال در کارکرد این غده و کاهش میزان تولید T4 در بدن ، تغییراتی در وزن ، اشتها ، الگوی خواب ، دمای بدن و غیره به وجود می‌آید.

شایعترین مشکلاتی که این غده را تحت تاثیر قرار می‌دهند عبارتند از:

کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)،پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)بزرگی غده ی تیروئید ( گواتر)

توده های تیروئید، سرطان تیروئید والتهاب تیروئید ( تیروئیدیت )

عوامل موثر در کم کاری تیروئید

عواملی مانند ( بیماریهای خود ایمنی، استعداد ژنتیکی، اشعه درمانی، جراحی تیروئید ، برخی از داروها و…) سبب می شوند تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نکند. یک بیماری التهابی خاص به نام تیروئیدیت هاشیماتو ( شایعترین علت کم کاری تیروئید ) وجود دارد که سبب می شود سیستم ایمنی بدن آنتی بادی بر علیه بافت های خودش تولید کند هنوز علت اینکه چرا بدن بر علیه بافت های خودش واکنش می دهد مشخص نیست.

علایم کم کاری تیروئید

خستگی فراگیر ، خواب آلودگی ، فراموشکاری ، مشکلات در حافظه ،عدم تمرکز و اختلال در یادگیری ، ناخن و موی خشک و شکننده ، پوست خشک و خارش دار ، صورت پف آلود و ورم پلکها ، کاهش ضربان قلب ، از دست دادن شنوائی ، افزایش وزن،افسردگی ، بزرگ شدن غده تیروئید یا گواتر ، گرفته شدن صدا ، ضعف و درد عضلانی ، بی‌حس شدن دستها ، حساسیت زیاد به سرما ، یبوست ، اختلالات قاعدگی ، افزایش فراوانی سقط و افزایش حساسیت به داروها.

عوامل موثر در پرکاری تیروئید

تعریف پرکاری تیروئید

پرکاری‌ تیروئید عبارت‌ است‌ از فعالیت بیش‌ از حد طبیعی‌ غده‌ تیروئیدکه در نتیجه‌ فعالیت بیش‌ از حدآن تولید هورمون‌های‌ تیروئید (تیروکسین) افزایش‌ می‌یابد.

 علل و انواع پرکاری تیروئید

• شایعترین شکل پرکاری تیروئید بیماری گریوز است که یک بیماری خود ایمنی است که در آن بدن پادتن‌هایی تولید می‌کند. این پادتن‌ها تیروئید را وادار به تولید تیروکسین بیشتری می نمایند. در اشخاص مبتلا به بیماری گریوز چشمها بطور غیرعادی بیرون می‌زنند ( اگزوفتالمی ) و پوست ساق پا ورم می‌کند.
• در موارد نادر، تیروئید می‌تواند بر اثر یک عفونت ویروسی که به آن تیروئیدیت می‌گویند پرکار شود. این بیماری که التهاب تیروئید است می‌تواند باعث آزاد شدن تیروکسین ذخیره شده، شود.
• سابقه‌ خانوادگی‌، استرس‌ و سایر اختلالات‌ ایمنی‌ از عوامل تشدید کننده بیماری هستند.

علایم پرکاری تیروئید

علائم عمومی: کاهش وزن سریع علی رغم افزایش اشتها و حتی مصرف زیاد غذا، تعریق بیش از حد، ضعف عضلانی، لرزش دست ها و تنشهای غیرارادی (خصوصاً در دستان و انگشتان)، افزایش حساسیت و تحریک پذیری نسبت به گرما.

 علائم عصبی :بی حوصلگی و تحریک پذیری شدید، کاهش تمرکز، ایجاد حالات و تنش های عصبی، اضطراب  و نگرانی ، بی‌قراری‌ قابل‌ توجه‌ و اختلال  در خواب.

علائم قلبی:داشتن ضربان قلب نامنظم و کوبنده و افزایش فشار خون .

علائم موضعی :گواتر یا بزرگ شدن غده تیروئید.

علائم گوارشی:حرکات غیر طبیعی روده بزرگ، اسهال و گاهی  یبوست.

علائم پوستی:خارش پوست و ریزش مو.

نکات کلی که بیماران مبتلا به تیروئید باید بدانند

– بیماران مبتلا به کم کاری تیرویید باید از مصرف زیاد مواد غذایی گوآتروژن (گوآترزا) پرهیز کنند: انواع کلم، شلغم، بادام زمینی و سویا.

– سویا می تواند مانع جذب کافی داروهای تیرویید شود؛ بنابراین باید در مصرف آن احتیاط کرد.

 – تنظیم کالری دریافتی برای جلوگیری از افزایش وزن نیز برای آنهایی که به کم کاری تیرویید دچارند، ضروری است.

– مصرف منظم منابع غنی از فیبر (سبزی ها و میوه هایی مانند انجیر، آلو، سیب و مرکبات و حتی حبوبات و غلات سبوس دار) برای برطرف

شدن یبوست به این بیماران توصیه می شود.

 – نوشیدن آب (حداقل روزی ۸ لیوان) به این بیماران توصیه می شود.

نکات آموزنده درباره تیروئید :

در مجموع بهتر است بدانید کم کاری تیرویید عوارضی مثل چاقی دارد، در حالی که فرد مبتلا به پرکاری تیرویید از لاغری رنج می برد، و بنابراین لازم است علاوه بر دریافت دارو تحت رژیم هم باشد. حتی بهتر است بیماران تعداد وعده های غذایی شان را افزایش دهند و در مقابل، از حجم هر وعده مقداری کم کنند.

دریافت پروتئین نیز باید کمی افزایش یابد. گنجاندن تخم مرغ، گوشت قرمز، گوشت ماکیان و ترکیب غلات و حبوبات در رژیم غذایی برای تأمین نیاز پروتئینی این عزیزان مهم تلقی می شود.

افرادی که دچار کم کاری تیرویید هستند به آنها توصیه می شود که بیشتر از میوه ها و سبزی ها استفاده کنند. با این کار هم ویتامین های ضروری شان تأمین می شود و هم کالری کمی را دریافت خواهند کرد.

در ضمن، با اینکه فیبر موجود در میوه ها و سبزی ها خاصیت سیرکنندگی دارد اما باید میزان مصرف شان به اندازه باشد، چرا که مصرف زیاد فیبر هم می تواند در جذب دارو ها تاثیر منفی داشته باشد.