دانستنی های بیماری زونا
مقدمه
بیماری زونا به آبله مرغان بالغین شهرت دارد. این بیماری معمولا در افرادی رخ می دهد که سابقه این بیماری را در سال های گذشته داشته اند و یا این که ویروس زونا را به صورت نهفته در خود جای داده‌اند که عامل مولد آن شبیه ویروس آبله مرغان است.
تاول‌های منطقه ای یا زونا؛ تاول های کوچکی هستند که جنب یکدیگر در منطقه یک عصب محیطی و در امتداد مسیر آن پدید می آید و با درد و سوزش همراه است.
ویروس زونا با ویروس آبله و آبله مرغان از یک گروه است. زونا می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای 50 سال شایع تر است.
بیماری زونا به دلیل فعال شدن مجدد ویروس “واریسلازوستر” است که در دوران کودکی بیماری آبله مرغان را در فرد سبب شده است.
این ویروس در سیستم عصبی بدن پنهان می شود و هنگامی که سیستم ایمنی تضعیف می شود خود را به شکل بیماری زونا نمایان می کند.
ویروس “واریسلازوستر” جزء خانواده ویروس های “هرپس” که تبخال را ایجاد می کند است، لغت زوستر به معنی تسمه یا کمربند است. در بیماری زونا درد شدید و سوزنده ای به صورت ثابت در طول یک مسیر عصبی حس می شود و تاول های قرمزی چند روز بعد در محل درد ظاهر می شود که رنگ تاول ها کم کم به تیرگی می گراید.
علائم شایع
تاول‌های قرمز و دردناک که امکان دارد در هر جایی از بدن به وجود آیند. این تاول‌ها 5 – 4 روز پس از آغاز علائم اولیه ظاهر می شوند.
تاول‌ها معمولا روی یک نوار پهن پوست در امتداد مسیر رشته های عصبی حسی در یک ناحیه خاص پوست پدید می آیند.
تاول‌ها را غالبا می توان در ناحیه قفسه سینه دید که البته تنها در یک طرف بدن گسترش می یابند. از علائم شایع این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
* تب و لرز خفیف
* احساس کسالت
* تهوع، دل پیچه یا اسهال خفیف
* درد روی قفسه سینه، صورت، یا درد سوزشی در پوست شکم بر حسب ناحیه ای که گرفتار شده است.
عوامل افزایش دهنده خطر
* سن بالای 50 سال
* استرس
* وجود یک بیماری که باعث کاهش مقاومت بدن شده باشد.
* استفاده از داروهای سرکوب کننده ایمنی یا ضد سرطان
* جراحی یا تاباندن اشعه به نخاع
* لوسمی یا لنفوم
پیشگیری
در حال حاضر نمی توان از آن پیشگیری به عمل آورد. واکسن های تحقیقاتی که برای پیشگیری از آبله مرغان در حال آزمایش هستند نتوانسته اند جلوی زونا را بگیرند. البته فرد با یک بار گرفتن زونا، تا آخر عمر در برابر آن ایمن خواهد بود؛ مگر در موارد نادر.
عوارض احتمالی
* عفونت باکتریایی ثانویه در تاول های زونا
* درد مزمن، خصوصا در سالمندان، که تا ماه‌ها یا سال‌ها در مسیر رشته های حسی محل قبلی وجود تاول ها باقی می ماند.
* زخم قرنیه
* عفونت دستگاه عصبی مرکزی
تشخیص
* تشخیص معمولا تا زمان بروز بثور پوستی امکان پذیر نیست. قبل از آن، علائم ممکن است شبیه آپاندیسیت، جمع شدن مایع دور ریه یا سایر بیماری ها باشند.
* ندرتا آزمایش خون، کشت مایع تاول ها و نمونه برداری از پوست انجام می گیرد.
درمان زونا
هدف اصلی درمان عبارت است از تخفیف خارش و درد تا حد امکان، که برای این کار معمولا از داروهای مالیدنی و خوراکی استفاده می شود. دردی که پس از پاک شدن تاول ها باقی می ماند را خیلی مشکل می توان درمان کرد و متأسفانه هیچ راه قطعی برای درمان آن وجود ندارد.
*در وان آبی بخوابید که به آن نشاسته ذرت یا پودر جو دوسر اضافه شده باشد.
* سایر روش‌های کاهش درد نیز مطرح هستند، اما تأثیر هیچ کدام به طور قطعی اثبات نشده است. این روش‌ها عبارت هستند از: تحریک یا مالش متناوب، استفاده از جریان الکتریکی در پوست، اسپری سرد و قطع رشته های عصبی یا جراحی.
برای بهبودی سریع تر این کارها را انجام دهید
مسکن مصرف کنید
به‌عنوان مسکن به جای آسپیرین از استامینوفن استفاده کنید به این صورت که هر 4 ساعت 2 عدد قرص استامینوفن را میل کنید.
با مصرف ویتامین ها بدن را تقویت کنید
چنانچه مقدار بالای ویتامین ث و ب کمپلکس مصرف شود، سیستم ایمنی بدن تقویت خواهد شد. مصرف روزانه 2000میلی گرم ویتامین ث کفایت می کند.
همچنین خوردن روزانه 2 عدد قرص ویتامین ب کمپلکس یا یک عدد کپسول مولتی ویتامین مینرال کافی است. البته در این موارد حتما باید نظر پزشک معالج تان را جویا شوید.
با تاول ها چه کار باید کرد؟
پس از بروز تاول ها برای تسکین درد بهتر است به نکات زیر توجه کرد:
تاول‌ها را دستکاری نکنید
چنان چه مقدار زیادی کرم و پماد روی پوست بمالید با تحریک پوست سبب تاخیر در بهبودی خواهید شد بنابراین بهتر است تاول ها را دستکاری نکنید.
از محلول کالامین استفاده کنید
هنگامی که ایزوپروپیل الکل به میزان 20 درصد و فنل‌ومنتول به میزان یک درصد به لوسیون کالامین اضافه شود محلولی به دست می آید که در بهبود تاول‌ها بسیار مؤثر است. از این محلول ها تنها طی یک روز به مقداری که تاول ها خشک شده و روی شان پوسته ببندد، استفاده کنید و دیگر از آن استفاده نکنید.
از پوشش مرطوب استفاده کنید
حوله ای را در آب سرد فرو برده و بعد از آبکشی روی ناحیه صدمه دیده قرار دهید. هر چه آب خنک تر باشد احساس بهتری خواهید داشت. تاثیر این عمل مانند قرار دادن یخ روی پوست سوخته شده است. به این دلیل بهتر است از رسیدن گرما به پوست آسیب دیده نیز جلوگیری کنید.
عفونت روی تاول را با آب اکسیژنه بشویید
اگر تاول ها عفونی شده‌اند بهتر است روی آن ها را با محلول آب اکسیژنه 6 درصد ضد عفونی کنید .
عوامل بروز بیماری زونا
عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند از جمله تماس مستقیم با فرد بیمار، ضعیف شدن دستگاه ایمنی بدن به علت بیماری هایی چون ایدز، سرطان و مصرف داروهای متعدد، پیری. افرادی که هرگز بیماری آبله مرغان را تجربه نکرده و کودکانی که قبل از سن یک سالگی به این بیماری مبتلا شده اند، در معرض ابتلا به بیماری زونا قرار دارند این گروه و افرادی که تا به حال در برابر بیماری آبله مرغان واکسینه نشده اند می توانند با تلقیح این واکسن از بروز زونا جلوگیری کنند.
پیچیدگیهای دیگر در زونا
اگر تاول‌های زونا در اطراف چشم یا پیشانی ایجاد شوند، ممکن است موجب عفونت چشم و کوری موقتی یا دائمی شوند. اگر ویروس زونا به گوش حمله کند، ممکن است فرد دچار مشکلات تعادل یا شنوایی شود. در موارد نادر ویروس زونا ممکن است به مغز یا نخاع نیز حمله کند. این پیچیدگی‌ها معمولاً با پیشگیری از طریق شروع زود هنگام درمان قابل اجتناب است.