دلایل سیاه شدن و تیرگی دندان ها
دندان های شما ممکن است به واسطه ی لکه هایی در سطح و یا به علت تغییراتی در ماده دندانی دچار تیرگی و بد رنگی شود.3 نوع اصلی بد رنگی وجود دارد:
بدرنگی خارجی
این حالت زمانی رخ می دهد که در لایه خارجی دندان (مینا) لکه ایجاد شود.از علل آن می توان موارد زیر را نام برد:
- غذاها و نوشیدنی‌های با رنگ‌های تیره از جمله قهوه، چای سیاه، نوشابه‌‌های کولادار، سس‌های تیره و انواع میوه‌ها مانند انگور، بلوبری و انار می توانند بیشترین تاثیر را در رنگ کردن دندان‌ها داشته باشند. این مواد حاوی مقدارهای زیادی کروموژن یا تولیدکننده رنگدانه هستند.
- غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی با تخریب مینای دندان و آسان‌تر کردن چسبیدن کرومو‌ژن‌ها به دندان می‌تواند وضع را بدتر کنند. تانین، یک ترکیب تلخ که در چای یافت می‌شود، نیز به چسبیدن کرومو‌ژن‌ها به دندان‌ها کمک می‌کند.
- مصرف دخانیات سیگار کشیدن و جویدن توتون از جمله عوامل شناخته‌شده رنگ‌گیری خارجی دندان‌ها هستند.
- قطره آهن معمولاً باعث لک شدن دندان ها می شود، اما این شرایط در هنگام استفاده از سایر انواع مکمل های آهن مشاهده نمی شود. برای پیش گیری از لک شدن دندان ها به خاطر قطره آهن، شما باید این قطره ها را با آب یا آب میوه مخلوط کنید. استفاده از نی در این شرایط می تواند به دور نگه داشتن قطره آهن از دندان ها کمک موثر کند.
- همچنین عدم رعایت بهداشت دندانی که به تجمع پلاک‌های دندانی می‌انجامد.
بدرنگی داخلی
این اختلال زمانی رخ می دهد که ساختار داخلی دندان تیره شود و ته رنگ زردی پیدا کند .زمانی این حالت تیرگی ایجاد می شود که:
- در اوایل دوران کودکی مواجه زیادی با فلوراید وجود داشته باشد. فلوراید عنصری است که وجود آن برای محکم شدن دندان و مقاومت آن در مقابل پوسیدگی لازم است ولی مقدار زیاد آن باعث تغییر رنگ زرد تا قهوه‌ای دندان‌ها همراه با لکه‌های سفید و قهوه‌ای بر روی آنها می‌شود. فلوراید اضافی ممکن است در آب آشامیدنی برخی مناطق وجود داشته باشد که در این مواقع باعث زردی رنگ دندان‌های اکثر افراد در آن مناطق می‌شود.
- در نیمه دوم بارداری ،مادر شما از آنتی بیوتیک های خانواده تتراسایکلین استفاده کرده باشد.
- زمانی که 8 ساله و یا جوان تر بوده اید از داروهای خانواده تترا سایکلین استفاده کرده اید.
- در دوران بزرگسالی، کلرهگزیدین، ماده ضدعفونی‌کننده‌ای که به صورت دهان‌شویه‌ای قوی با تجویز پزشک برای درمان ژنژیویت (التهاب لثه‌ها) به کار می‌رود، ممکن است باعث رنگ گرفتن دندان شود. آنتی هیستامین ها (مثل بنادریل)، داروهای ضد روان‌پریشی و داروهای فشار خون بالا نیز در موارد نادرتری می توانند باعث تغییر رنگ دندان ها شوند.
- در زمان کورکی ضربه ای به دندان شما وارد شده باشد.
- آسیبی به دندان های دائمی شما وارد شده و خون ریزی داخلی باعث بدرنگی دندان ها می شود.
- شما با وضعیت نادری به نام Dentinogenesis imperfect (نقص در ساخت دندان) متولد می شوید.این حالت باعث تغییر رنگ های خاکستری،کهربایی و بنفش در دندان ها می شود.
- بسیاری از دندان‌ها پس از درمان روت کانال با گذشت زمان دچار تغییر رنگ می‌شوند. علل زیادی برای این گونه تغییر رنگ وجود دارد که از آن جمله می‌توان به خونریزی از پالپ دندان در موقع درمان روت کانال، باقی ماندن بقایای پالپ در تاج دندان، اثر مواد پرکننده کانال و… اشاره کرد. در صورتی که درمان روت کانال به موقع و به درستی انجام شود به مقدار زیادی از این اثرات کاسته می‌شود.
مواد ترمیمی دندان نظیر آمالگام نیز می‌توانند باعث تیرگی دندان شوند. جیوه موجود درآمالگام (ماده پرکننده فلزی دندان) به تدریج در بافت دندان نفوذ کرده و آن را تیره می‌نماید. در این گونه موارد حتی اگر بعد از چند سال بخواهیم دندان را با مواد سفید پرکنیم باز هم دندان تیره به نظر می‌رسد. - برخی بیماریها و برخی روش های درمانی نیز می توانند روی رنگ دندان مۆثر باشند. به عنوان مثال رادیوتراپی (اشعه درمانی) گردن و سر و نیز شیمی درمانی می توانند باعث بدرنگ شدن دندان ها شوند.
بدرنگی وابسته به سن
تیرگی با افزایش سن شامل ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی می باشد.عاج دندان در طول زمان به صورت طبیعی زرد می شود.بخش مینا که دندان ها را می پوشاند با افزایش سن ،باریک تر می شود و باعث می شود عاج دندان نمایان شود.در نهایت تراشه ها و یا سایر آسیب ها می توانند باعث بدرنگی شوند،به ویژه وقتی که پالپ دندان(شامل عصب و عروق،بافت زمینه ای و سلول)دچار آسیب شود.
پیشگیری و درمان
یادگیری روش صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از یک دندانپزشک ، پرهیز از مصرف موادغذایی و نوشیدنی هایی که باعث تغییر رنگ و لکه دار شدن دندان ها می شوند و به طور کل مراقبت های اولیه ی بهداشت دهان و دندان به میزان زیادی از تیرگی دندان جلوگیری می کند.
کشیدن لیموترش به دندان (باید توجه داشت که استفاده زیاد از این روش بباعث از بین رفتن مینای دندان می‌شود)، آغشته کردن مسواک به خاک رس، جوش شیرین، استفاده از کربن گیاهی روی مسواک، پیوند و یا روکش کردن دندان و استفاده از سفید کننده(با تجویز پزشک)از راهکارهای رفع تیرگی دندان ها هستند.
لکه های ایجاد شده بر روی دندان ها به خاطر مصرف آهن موقتی هستند و معمولاً امکان پاک کردن آنها از طریق مسواک زدن با جوش شیرین یا محلول پر اکسید هیدروژن وجود دارد. توجه داشته باشید که محلول پر اکسید هیدروژن را فرو ندهید، چون دوز زیاد این محلول می توان برای انسان مرگ آور باشد.