دیالیز و انواع آن چیست؟

 
 

کلیه ها مسئول تصفیه کردن مواد زائد از خون هستند. دیالیز عملیاتی است که جایگزینی برای بسیاری از وظائف و مسئولیت های طبیعی کلیه ها می باشد. دیالیز به افراد این امکان را می دهد، با اینکه دیگر کلیه هایشان به خوبی کار نمی کند، بتوانند زندگی خوب و مفیدی را بگذرانند.

چه زمان بیماران به دیالیز نیاز پیدا می کنند؟

بیماران معمولاً زمانیکه مواد زائد بدنشان آنقدر زیاد می شود که به خاطر آن ناراحتی در بدنشان ایجاد میگردد، نیاز به انجام دیالیز پیدا می کنند. سطح مواد زائد معمولاً کم کم در بدن افزایش می یابد. پزشکان مواد شیمیایی مختلفی را در خون اندازه گیری می کنند تا ببینند چه زمان دیالیز برای بیمار لازم می شود.

دو مورد از مهمترین مواد شیمیایی موجود در خون که برای این مورد اندازه گیری می شوند، کراتینین و اوره خون است. وقتی مقدار این دو ماده در خون بالا می رود، نشاندهنده این است که توانایی کلیه ها برای تصفیه بدن از مواد زائد پایین آمده است.

انواع دیالیز
 1- دیالیز خونی

 در دیالیز خونی  یا همودیالیز برای خارج کردن مواد زائد و آب اضافی از بدن به وسیله دستگاه همودیالیز  از یک نوع فیلتر خاص استفاده می کنند.

 2- دیالیز صفاقی

در دیالیز صفاقی از مایعی که با یک لوله پلاستیکی در حفره شکم بیمار قرار داده می شود، مواد زائد و آب اضافی از بدن خارج می شود. 

بیمار طی دیالیز چه می کند؟

درمان همودیالیز در واحد همودیالیز صورت می گیرد. واحد همودیالیز یک ساختمان خاص است که با دستگاه هایی تجهیز شده است که درمان دیالیز را انجام می دهند.

بیماران باید معمولاً سه بار در هفته به واحد دیالیز مراجعه کنند. هر جلسه همودیالیز حدود 2 تا 4 ساعت طول می کشد.  

در دیالیز صفاقی لازم است که بیمار نقش فعالتری را در درمان خود داشته باشد. در این عملیات، بیمار ابتدا خود را وزن می کند تا مایع مناسب انتخاب شود آنگاه بیمار ماسکی زده و محل لوله  را تمیز میکند. اجازه داده شده مایعی که درحفره پریتوئن بوده خارج شود و یک محلول جدید را مرتبط می کند که به داخل حفره پریتوئن فرستاده شود.

عملیات معمولاً 30 دقیقه زمان می برد.

مزایای انواع مختلف دیالیز

هر دو نوع دیالیز مزایا و معایبی دارندکه برحسب شیوه زندگی، سیستم حمایتی، و میزان مسئولیت پذیری بیمار تصمیم گیری میشود. هر بیمار باید از دیدگاه خود به این دو نوع روش درمانی نگاه کند.
برای بسیاری از بیماران، یکی از مهمترین مزیت های همودیالیز این است که هیچ مشارکتی در درمان ندارند. تنها کاری که باید بکنند این است که تا بیمارستان یا کلینیک مخصوص دیالیز بروند.

برای آن دسته از بیمارانی که درمان های مستقل تری را ترجیح می دهند، دیالیز صفاقی  برنامه تغییرپذیرتری دارد و می تواند در خانه هم انجام گیرد. اما هنوز هم باید روزانه ساعتی را صرف عملیات دیالیز کند.

مهمترین مشکل دیالیز صفاقی احتمال عفونت است. بیمار یک لوله پلاستیکی دارد که از حفره پریتوئن به خارج بدن می رود و این می تواند احتمال وارد شدن باکتری را به بدن افزایش دهد

علائم

بارزترین علائم آن روی سیستم عصبی است که باعث لتارژی ( خواب آلودگی ) ،گیجی ، ….،تشنّج و… می شود .همچنین روی سیستم گوارشی ( باعثیا اشتهایی ، تهوع و …) ، سیستم قلبی عروقی ( هیپرولمی ، ادم ، افزایش فشارخون ، ctlf و …) ، سیستم خون ساز ( باعث آنمی ، لکوسیتوز و … ) سیستم عضلانی ( باعث اختلالات بیشتر در اثر کاهش دفع فسفر و کاهش جذب کلسیم از روده می باشد که شامل درد در استخوان و مفاصل می باشد ) سیستم ادراری ( کاهش برون ده ادراری ، کاهش وزن مخصوص ادرار ، پروتئین اوری و …) سیستم ریوی ( تنگی نفس ،……..و…) سیستم تناسلی ( نازایی ، کاهش میل جنسی ، ناتوانی جنسی و اختلال در قاعگی و … ) و پوست ( رنگ پریدگی ، خارش بسیار شدید .

بیماری بر شغل فرد نیز تأثیر می گذارد فرد باید هرهفته به مدّت سه یا چهاربار و هر بار چهار تا پنج ساعت و حتی کل روز دیالیز شود و این باعث می شود فرد نتواند کارهای خود را به درستی انجام دهد.

عوارض بیماری:

از جمله عوارضی که بیمار دیالیزی را تهدید می کند، کاهش فشار خون است. لذا توصیه می شود در صورت مشاهده علائمی مثل تهوع، استفراغ، دلشوره، بی قراری ، سرگیجه، گرفتگی عضلانی و رنگ پریدگی بلافاصله به پزشک مراجعه شود.

در صورت بروز گرفتگی عضلانی از کمپرس گرم و ماساژ عضلانی اندام مبتلا استفاده شود به منظور پیشگیری از خونریزی برای نظافت دندان ها از مسواک نرم و برای تراشیدن موهای زائد بدن از ریش تراش برقی استفاده شود از وارد کردن هرگونه صدمه به پوست اجتناب شود.

از مصرف آسپرین خودداری شود و در صورت بروز خونریزی از ناحیه دسترسی به عروق ناحیه را با یک گاز استریل فشار داده و در صورت ادامه خونریزی فوراً به واحد دیالیز یا اورژانس بیمارستان مراجعه شود . به منظور کاهش آسیب پوست در اثر خارش و به علت تجمع سموم ( ورمیک ) ناخن ها کوتاه شود از به کار بردن اجسام سخت برای خاراندن پوست اجتناب شود .

برای کاهش خشکی پوست و خارش آن از به کارگیری صابون های معطر و حمام کردن زیاد خودداری شود. از صابون های مرطوب کننده جهت شستشوی پوست و همچنین از کرم ها و لوسیون ها جهت نرم و مرطوب کردن پوست استفاده شود . از قرار گرفتن در محیط های با درجه حرارت بالا خودداری شود .

دهان با محلول سرکه رقیق شستشو داده شود ( به کاهش بوی آمونیاک دهان و رفع حالت بی اشتهایی و تهوع و استفراغ ) کمک می کند. جهت مرطوب نگه داشتن لب ها توصیه می شود از قطعات یخ و یا پماد نرم کننده استفاده شود. به منظور کاهش خستگی توصیه می شود فعالیت ها و برنامه ورزشی در اول صبح صورت گیرد و دوره های استراحت در طی روز برنامه ریزی شوند

برای رفع بی خوابی اقداماتی مانند؛ حمام با آب ولرم ، مصرف نوشیدنی های گرم، انجام فعالیت های سبک، (پیاده روی یا قدم زدن در یک پارک ) در یک یا دو ساعت قبل از خواب ماساژ پشت و اندام ها سودمند است.