رابدومیولیز چیست؟
رابدومیولیز یک سندرم جدی است که در اثر آسیب مستقیم و یا غیر مستقیم عضلانی رخ می دهد. این سندرم در اثر مرگ تارهای عضلانی ایجاد می شود و محتویات آن ها وارد جریان خون می شود. مردن سلول های عضلانی موجب آزاد شدن محتویات آنها به بیرون میشود. میوگلوبولین Myoglobulin از موادی است که در نتیجه مرگ سلول های عضلانی آزاد میشود. در این زمان جریان خون دوباره به اندام و بافت ها برقرار میشود ولی این بازگشت جریان خون نه تنها مفید نیست که موجب مشکلاتی میشود.
جریان خون تازه نمیتواند سلول های مرده را زنده کند ولی در عوض میوگلوبولین های آزاد شده را با خود از محیط خارج کرده و در جریان خون به گردش میندازد. این مواد زیادی هستند پس باید دفع شود و کلیه وظیفه دفع آنها را به عهده دارد. به علت ورود حجم وسیعی از میوگلوبولین به کلیه، این مواد در لوله های کلیه رسوب کرده و آنها را از کار میندازند. کلیه دچار نارسایی حاد میشود.
در واقع مرگ سلول های عضله موجب آزاد شدن مقادیر فراوانی از فسفر، اسید لاکتیک و پتاسیم به جریان خون میشود و این مواد هم برای بیمار مشکلاتی را بوجود میاورند. این حالت باعث ایجاد عوارضی می شود از جمله نارسایی کلیوی. این حالت زمانی رخ می دهد که کلیه ها نتوانند نمک را دفع و ادرار را تغلیط کنند. در موارد نادری، رابدومیولیز می تواند حتی باعث مرگ هم بشود. در حالی که، درمان موثر اغلب پی آمد خوبی دارد.
علل رابدومیولیز عبارتند از:
- مصرف الکل و یا داروهای مخدر از جمله هروئین، کوکائین و یا آمفتامین
- کشش زیاد عضلانی در برخی افراد که ورزشکاران غیر حرفه ای هستند. این حالت در ورزشکاران حرفه ای هم رخ می دهد و اگر توده ی عضلانی بیشتری شکسته شود، بیشتر خطرناک است.
- آسیب ناشی از تصادف و افتادن هم می تواند عامل آن باشد.
- فشردگی عضلانی دراز مدت از جمله در اثر عدم تحرک طولانی مدت پس از افتادن هم می تواند علتی برای این سندرم باشد.
- کاربرد داروهایی از جمله استاتین، و یا داروهای ضد جنون بویژه در دوز های مصرفی بالا.
سایر علل برای رابدومیولیز عبارتند از:
- آسیب ناشی از شوک الکتریکی و یا سوختگی درجه ی 3
- دمای بسیار بالای بدن ( هیپرترمی) و یا استروک گرمایی
- تشنج ها
- اختلالات متابولیکی از جمله کتواسیدوز
- بیماری های عضلانی ( میوپاتی) از جمله نقص مادرزادی آنزیم های عضلانی و یا دیستروفی عضلانی دوشن، عفونت های ویروسی از جمله، آنفلوآنزا، ایدز، و یا هرپس سیمپلکس ویروس
- عفونت های باکتریایی که باعث سمیت بافتی و یا سمیت جریان خون می شوند ( سپسیس).
نشانه ها و علائم رابدومیولیز:
نشانه ها و علائم رابدومیولیز ممکن است تفسیر دشواری داشته باشد. این امر واقعا صحیح است به علت آن که روند رابدومیولیز بر اساس علت آن متغیر است. علائم ممکن است در یک ناحیه از بدن رخ دهد و یا بر روی کل بدن اثر گذار باشد. همچنین، عوارض ممکن است در مراحل اولیه و یا دیررس هم رخ دهد.
موارد زیر نشانه ها و علائم شایعی برای رابدومیولیز هستند:
- درد عضلانی، بویژه در شانه ها، ران ها و یا بخش تحتانی کمر
- ضعف عضلانی و یا مشکل در حرکت بازو ها و یا پاها
- درد شکمی
- تهوع و استفراغ
- تب ، ضربان قلب شریع
- گیجی، کم آبی، تب، و یا فقدان هشیاری
- ادرار قرمز و یا قهوه ای تیره، و کاهش برون ده ادراری و یا عدم تخلیه ی ادرار
آزمایشات خون برای کراتین کیناز، محصول شکست عضلانی و آزمون های ادراری برای میوگلوبین، می تواند برای تشخیص این اختلال مفید باشد. سایر آزمون ها ممکن است سایر مشلات را رد کند، و علت رابدومیولیز و یا بررسی عوارض آن را تائید کند
عوارض شایع برای رابدومیولیز شامل سطوح بسیار بالای پتاسیم در خون است که می تواند باعث ایجاد ضربان قلب نامنظم و یا ایست قلبی و آسیب کلیوی شود ( که تا نیمی از بیماران را در بر می گیرد.) در حدود یک چهارم موارد مشکلات در کبد ایجاد می شود. وضعیتی که سندرم کمپارتمان نام دارد هم پس از احیای مایعات رخ می دهد. این مشکل جدی باعث فشردگی اعصاب، عروق خونی، عضلات می شود و می تواند آسیب بافتی بدهد و مشکلاتی را در جریان خون ایجاد کند.
درمان های رابدوملیولیز:
درمان و تشخیص اولیه ی رابدومیولیز کلیدی برای پی آمد موفق می باشد. شما با انجام درمان به موقع و مناسب می توانید انتظار ریکاوری و بهبود کاملی را داشته باشید. اگر شما مبتلا به رابدومیولیز هستید، ممکن است برای درمان علت زمینه ای در بیمارستان بستری شوید. درمان با مایعات داخل وریدی به حفظ تولید ادرار و پیشگیری از آسیب کلیوی کمک می کند. ندرتا، درمان دیالیز ممکن است برای کمک به کلیه ها در فیلتر کردن نمک ها کمک کننده باشد. مدیریت ناهنجاری های الکترولیتی ( پتاسیم، کلسیم، فسفر) به حفاظت قلب و سایر اعضای بدن کمک می کنند. همچنین شما ممکن است برای برداشت فشار و یا کشش و فقدان جریان خون در صورت وجود سندرم کمپارتمان به فاشیوتومی نیاز داشته باشید، و ممکن است نیاز داشته باشید که در ICU تحت مراقبت های ویژه ای قرار بگیرید.
بیشتر علل رابدومیولیز قابل برگشت هستند.
اگر رابدومیولیز در اثر مشکل طبی باشد مثلا دیابت و یا اختلال تیروئیدی، درمان مناسب برای این وضعیت طبی مورد نیاز خواهد بود و اگر رابدومیولیز با دارو مرتبط باشد، درمان آن نیازمند متوقف کردن و یا جایگزینی دارو با یک داروی دیگر است.