راه های مقابله با دمانس یا زوال عقلی

 

دمانس یا زوال عقل یک بیماری مغزی پیش رونده است در این بیماری تحلیل رفتن و کاهش تدریجی بافت مغز باعث زوال عملکرد و توانایی ذهنی فرد می شود.

ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که به سرعت در حال پیر شدن است و در حال حاضر بیماری‌های مزمن باعث مرگ و میر در همه نقاط دنیا می‌شوند ولی دمانس مغزی بر کیفیت زندگی بیشترین اثر را می‌گذارد تا بر طول آن. عامل اصلی دمانس یا زوال عقل بیماری آلزایمر است .

علائم

 از دست دادن حافظه یکی از علائم شایع دمانس است که با فراموش کردن معمولی کاملا فرق دارد و باید در الویت اصلی سلامت و بهداشت قرار‌گیرد. از دست دادن قضاوت، استدلال ،تغییراتی در حالات و رفتار  و وجود کلافه های ظریف مارپیچی شکل در سلول‌های مغزی که در نهایت سلول های سالم را از بین می‌برد،از علائم دیگر این اختلال است. مشکلات در انجام کارهای عادی، ضعف بیان، گم کردن زمان و مکان، مشکلات در تفکر ذهنی، جابجا گذاشتن اجسام، تغییرات در حالات و رفتار، تغییرات در شخصیت و از دست دادن انگیزه از علایم هشدار دهنده هستند.

حال برای کاهش احتمال ابتلا به دمانس و شایع ترین نوع آن( آلزایمر) ، باید چه کارهایی انجام دهیم؟

طبق گفته دانشمندان رشد بیماران مبتلا به دما نس در برخی نقاط در سال جاری میلادی ثابت مانده است. یکی از دلایل اصلی این اتفاق آگاهی بخشی و اطلاع رسانی در مورد موانع آن است.

اصلاح سبک زندگی کمک شایانی به پیشگیری از زوال عقلی خواهد کرد .اصول زیر میتواند در این اصلاح مورد استفاده قرار گیرد:

1-حفظ وزن مناسب و ورزش به طور منظم

ورزش جریان خون مغز را تسریع و تقویت کرده و در تولید سلول های مغزی تازه سهم دارد. پژوهش ها نشان داده اند که 30 تا 40 دقیقه پیاده روی روزانه آن هم به مدت سه روز در هفته می تواند ساختارهای مغزی مرتبط با زوالِ شناختی در زمان پیری را دوباره بازسازی کند.

همچنین تحقیقات دانشمندان نشان داده است احتمال ابتلا به زوال عقل و آلزایمر در افراد  چاق و کسانی که اضافه وزن دارند بیش از دیگر افراد است.

2-رژیم غذایی مناسب

به منظور کاهش خطر دمانس، گنجاندن موارد زیر در وعده های غذایی ضروریست:

• افزایش مصرف آنتی اکسیدان

ویتامین C ، ویتامین E ، بتا کاروتن و سلنیوم معدنی به عنوان آنتی اکسیدان شناخته میشوند. این ها به حفظ سلول های بدن در برابر رادیکال های آزاد کمک میکنند.

سبزیجات و میوه های رنگ روشن حاوی آنتی اکسیدان بیشتری نسبت به سایر مواد غذایی هستند، غلات سبوس دار و آجیل ها نیز منابع خوبی هستند؛ بعلاوه غذاهای دریایی نیز منبعی غنی از سلنیوم است.

• مصرف غذاهای غنی از ویتامین B

مصرف میزان کافی از دو ویتامین B، فولات و ویتامین B12 ، احتمال زوال شناختی را کاهش می دهد.

فولات در گستره وسیعی از غذاها وجود دارد و داشتن رژیم غذایی مختلف یکی از بهترین راه ها برای اطمینان از مصرف کافی از این مواد است. در میان برخی از منابع فولات میتوان از صبحانه غلات غنی شده، سبزیجات سبز، مرکبات، توت، غلات سبوس دار، جگر نام برد. ویتامین B12 بیشتر در گوشت حیوانات یافت میشود بنابراین سبزیخواران و گیاهخواران ممکن است نگران این باشند که نتوانند میزان کافی از ویتامین B را بدست آورند. خبر خوب این که بسیاری از غلات، شیر و مخمر دارای ویتامین B12 هستند.

• مصرف اسیدهای چرب امگا 3

اسیدهای چرب امگا 3 در حفظ گردش خون نقش دارد و این اسیدهای چرب ضروری برای حفظ مغزدر برابر خطر دمانس مهم هستند. این درست است که آنها فشار خون و سطوح تری گلیسرید را کاهش میدهند و از لخته شدن خون جلوگیری میکند و این امربه رساندن جریان خون سالم به مغز کمک میکند.

اگرچه ماهی پرچرب ازقبیل سالمون و ماهی ساردین غنی ترین منابع این روغن های مفید هستند و خوردن ماهی دوبار در هفته نیاز شما را برطرف میکند، میتوان آنها را از منابع غذایی گیاهی ازقبیل سبزیجات سبز برگ دار، گردو و تخم کتان و روغن آنها بدست آورد.

 3-عدم مصرف سیگار و دخانیات

سیگار کشیدن ساخت ذخیره های چربی روی دیواره های شاهرگ ها را افزایش و جریان خون و به طبع آن رساندن اکسیژن و مواد غذایی به مغز را کاهش میدهد؛ که این کار احتمالا اثرات منفی روی سلول های مغزی دارد. استفاده از تنباکو نیز بدن را در معرض رادیکال های آزاد مضر قرار میدهد که برای سلول ها آسیب رسان است.

4-حفظ فشار خون نرمال و کنترل قند خون

اگر شما هم جز افراد بسیاری هستید که از عارضه فشار خون بالا رنج می برید بهتر است که این مورد بیشتر توجه کنید. تحقیقات نشان داده است که کم کردن فشار خون به وسیله ورزش و پیروی از رژیم های غذایی سالم برای قلب می تواند خطر ابتلا به زوال عقل ( دمانس ) را کاهش دهد.

همچنین یک رابطه شدید بین قند خون بالا و خطر ابتلا به زوال عقل وجود دارد، این رابطه چنان شدید و شناخته شده است که به آلزایمر لقب “دیابت نوع ۳” را داده اند. البته نباید چنین تصور شود که خطر ابتلا به آلزایمر تنها برای افراد مبتلا به دیابت است، بلکه افرادی نیز که دیابت ندارند ولی قند خون شان بالا تر از حد نرمال است، احتمال ابتلا به آلزایمر در آن ها بیش از دیگران است. و به طور کلی لازم است تا همه افراد برای پیشگیری از آلزایمر در کنترل سطح قند خون خود بکوشند.

5-تمرینات ذهنی و آموزش های شناختی

محققان توصیه می کنند افراد به منظور حفظ توانایی و هوشیاری مغز خود به تمرینات ذهنی بپردازند. انجام فعالیت ها و تمرینات ذهنی با افزایش توان ادراکی و شناختی مغز در ارتباط می باشد، که بالا بودن توان ادارکی مغز خود در کاهش خطر ابتلا به زوال عقل و دمانس نقش دارد.

دریافت مهارت های جدید، و حل جدول کلمات متقاطع به همراه یادگیری یک زبان جدید توانایی مغز را افزایش می دهد. حل پازل نیز توانایی برای تمرکز هنگام رانندگی را بالا می برد. یادگیری و تفکر پیچیده ارتباطات میان سلول ‌های عصبی را تقویت می‌ کند و باعث ساخته‌ شدن ذخیره‌ای شناختی می ‌شود، بنابراین هنگامی‌که روند آلزایمر شروع می ‌شود، مغز می ‌تواند پیش از ظهور علائم، ایستادگی بیشتری در مقابل آسیب ‌ها نشان دهد.

در کنار تمرینات ذهنی و فکری، آموزش های شناختی نیز در کاهش هر چه بیشتر خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر موثر هستند.  آموزش های شناختی شامل صرف زمان مشخص برای آموزش دادن مغز می باشد، چیزی شبیه به آموزش مغز توسط مربی. تحقیقات صورت گرفته توسط پژوهشگران نشان داده است که آموزش مغز راهی موثر در بهبود حافظه، تقویت توان استدلال و نیز افزایش مهارت های زبانی است. همچنین مطالعات صورت گرفته نشان داده است که آموزش مغز در بهبود توانایی فرد در انجام فعالیت های روزمره مفید است.