رفتن به فضا بر اعصاب ظریف کره‌ی چشم فشار می‌آورد!

دو رشته‌ی دسته‌ای و ظریف از بافت عصبی از مغز بیرون می‌آیند، از شکاف‌های پشت هر کره‌ی چشم عبور می‌کنند و در پشت هر شبکیه به آرامی بهم متصل می‌شوند. اینها اعصاب بینایی هستند؛ انتقال دهنده‌هایی که به انسان قدرت بینایی می‌دهند و حالا محققان نشان داده‌اند که سفر فضایی، یک فشار قوی و خطرناک روی نوک‌های شکننده‌ی آنها وارد می‌کند.

یک مطالعه شامل ۱۵ فضانورد که حدود ۶ هفته در مأموریت فضایی بوده‌اند، دریافت که بافت‌های پشت چشم‌های آنها – بافت‌هایی که سرهای اعصاب بینایی آنها را احاطه می‌کنند – تا چندین هفته پس از بازگشت آنها به زمین، خمیده و متورم به‌نظر می‌رسید. با توجه به این مطالعه که در ۱۱ ژانویه در مجله‌ی JAMA Ophthalmology منتشر شد، این مطالعه می‌تواند توضیح دهد که چرا تقریبا نیمی از فضانوردانی که سفرهای طولانی دارند، دچار مشکلات بینایی قابل‌توجهی می‌شوند.

این اولین مطالعه‌ای نیست که نشان می‌دهد سفر فضایی باعث تغییر شکل چشم می‌شود؛ یک مقاله که در سال ۲۰۱۱ در مجله‌ی Ophthalmology منتشر شد، نشان داد که تغییراتی در آناتومی داخلی چشم فضانوردان ایجاد شده است. اما این مطالعه‌ی جدید، اوین تحقیقی است که تغییرات مضر و مستقیم را در عصب بینایی نشان می‌دهد.

این، مسئله‌ی مهمی است، چون همانطور که ناسا روی ماموریت‌های طولانی مدت فضانوردان به عمق فضا کار می‌کند، باید بداند که آن مأموریت‌ها احتمالا چه تأثیری روی سلامت فضانوردان می‌گذارد.

بسیاری از این ۱۵ فضانورد در این مطالعه، از قبل دچار آسیب چشمی بودند – که احتمالا به‌خاطر مأموریت‌های فضایی قبلی‌شان بود. اما تصاویر مربوط به منافذ غشای بروک – شکاف‌هایی در پشت چشم که عصب بینایی از میان آنها عبور می‌کند – نشان داد که آن بافت‌ها پس از مأموریت‌های فضایی طولانی مدت، به سمت پایین خم شدند و پس از بازگشت فضانوردان به زمین، به‌طرز قابل‌توجهی متورم شدند.

علت این مسئله دقیقا مشخص نیست اما محققان حدس می‌زنند که شاید فشار داخلی چشم در زمانی که فضانوردان در فضا هستند، افزایش می‌یابد و به مرور زمان، بافت‌های اطراف به آن فشار جدید عادت می‌کنند. سپس به محض بازگشت به جاذبه‌ی زمین، آن فشار احتمالا به‌سرعت ازبین می رود. این تغییر سریع می‌تواند بافت‌های داخلی چشم را تحریک و دفرمه کند.

محققان راه‌حلی برای این مشکل پیشنهاد نمی کنند و مشخص نیست که ناسا، توانایی حل این مشکل را داشته باشد. اما این مسئله‌ای است که برنامه‌ی فضایی انسانی باید در موردش به‌دقت فکر کند، چون هر روز از فضانوردان می‌خواهد که مسافرت‌های طولانی‌تری را در فضا تحمل کنند.