رینود چیست؟
بیماری رینود یک اختلال اولیه دستگاه گردش خون است که جریان خون انگشتان دست و گاهی انگشتان پا را درگیر می‌سازد. پدیده رینود یک اختلال دستگاه گردش خون است که به‌عنوان عارضه‌ای از سایر بیماری‌ها بروز می‌کند. هر دو اختلال مذکور شریان‌های کوچک دست و پا را درگیر ساخته و در هر دو جنس دیده می‌شوند ولی در خانم‌های سنین 40-20 سال شایعترند.
علت
علت بروز حملات رینود به درستی مشخص نیست اما به نظر می رسد در این بیماری رگ های خونی در دست یا پا واکنش بیش از حد به هوای سرد یا استرس نشان می دهند.
اسپاسم(انقباض) رگ های خونی در بیماری رینود، در هنگام مواجهه با سرما یا ا سترس رگ های انگشتان دست و پا منقبض و تنگ شده و درنتیجه به طور موقت جریان خون در این نواحی کم می شود. با گذشت زمان، این رگ های کوچک ضخیم شده و جریان خون کمتر می شود.
هوای سرد شایع ترین عاملی است که می تواند سبب بروز این حملات شود. مواجهه با سرما مثلاً گذاشتن دست ها در آب سرد یا برداشتن چیزی از فریزر یا مواجهه با هوای سرد شایعترین علل بروز رینود هستند. در برخی افراد استرس های روحی می تواند سبب بروز رینود شود.
رینود اولیه و ثانویه
دو شکل اصلی از این بیماری وجود دارد:
• رینود اولیه که بیماری رینود نیز نامیده می شود. شایع ترین نوع بوده و بر اثر یک بیماری پزشکی زمینه ای ایجاد نمی شود.
• رینود ثانویه که پدیده رینود نیز نامیده می شود. این نوع توسط یک مشکل زمینه ای ایجاد می شود. شیوع رینود ثانویه کمتر از رینود اولیه است اما احتمال جدی تر بودن آن بیشتر است. علائم رینود ثانویه معمولاً در مراحل بعدی زندگی(حدود 40 سالگی) بروز می کند.
علل بروز رینود ثانویه عبارتند از:
- بیماری های بافت همبند :بیشتر افراد مبتلا به بیماری نادر اسکلرودرما که در این بیماری پوست سخت می شود به بیماری رینود مبتلا هستند. سایر بیماری هایی که سبب افزایش احتمال بروز رینود می شوند عبارتند از: لوپوس، آرتریت روماتوئید و سندرم شوگرن.
- بیماری رگ ها : پدیده رینود می تواند با بیماری های مختلف که رگ ها را تحت تاثیر قرار می دهند مانند ساخت پلاک در رگ های تغذیه کننده قلب(تصلب شرایین) یا التهاب در رگ های خونی دست و پا(بیماری بورگر) مرتبط باشد. یک نوع از افزایش فشار خون در شریان ریه ها(پرفشاری خون اولیه) نیز می تواند با رینود مرتبط باشد.
- سندرم تونل کارپال : در این بیماری فشاری بر روی عصب عمده دست(عصب مدیان) وارد شده و سبب بی حسی و درد در دست آسیب دیده می شود. حساسیت این دست ممکن است نسبت به سرما و بیماری رینود افزایش یابد.
- فعالیت های تکراری : تایپ کردن، نواختن پیانو یا حرکات مشابه برای مدت طولانی می تواند خطر بروز رینود را افزایش دهد.
- استعمال سیگار : سیگار سبب انقباض رگ های خونی شده و یک عامل بالقوه برای بروز رینود است.
- جراحت ها : آسیب به دست یا پا مانند شکستگی مچ دست، جراحی و یا یخ زدگی می تواند منجر به بروز پدیده رینود شود.
- برخی داروها : برخی داروها ماند بتا بلوکرها که برای درمان پرفشاری خون استفاده می شوند، داروهای میگرن که دارای ارگوتامین یا سوماتریپتان هستند، داروهای نقص توجه و بیش فعالی، برخی داروهای شیمی درمانی و داروهایی که سبب تنگ و باریک شدن رگ های خونی می شوند مانند برخی داروهای بدون نسخه با رینود مرتبط هستند.
علایم شایع
علایم مراحل اولیه:
- رنگ‌پریدگی انگشتان هنگام مواجهه با سرما یا استرس. پس از رنگ‌پریدگی، حالت کبودی و سپس قرمزی انگشتان بروز می‌کند.
- درد، کرختی و گزگز کردن با این تغییرات رنگ همراه است. گرما این علایم را تخفیف می‌دهد.
علایم مراحل پیشرفته:
- عفونت های مزمن اطراف ناخن‌های انگشتان دست و پا
- بروز زخم در نوک انگشتان به‌دلیل ناکافی بودن جریان خون انگشتان علایم به‌تدریج در طی سال‌ها بارز می‌گردند. در مورد پدیده رینود علایم ممکن است ناگهانی آغاز گردند.
آزمایشات و تشخیص
پزشک سوالاتی در مورد علائم بیماری و سابقه پزشکی از شما خواهد پرسید و یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. همچنین ممکن است پزشک به منظور رد سایر بیماری ها با علائم مشابه آزمایشاتی انجام دهد.
تشخیص رینود اولیه و ثانویه
به منظور تشخیص رینود اولیه و ثانویه پزشک آزمایشی به نام nail fold capillaroscopy را در مطب انجام می دهد. در طی این آزمایش پزشک پوست اطراف ناخن های شما را در زیر میکروسکوپ بررسی خواهد کرد. رگ های خونی کوچک(مویرگ ها) در نزدیک ناخن که بزرگ شده باشند یا تغییر شکل داده باشند می توانند نشان دهنده وجود بیماری زمینه ای باشند. با این حال برخی بیماری های ثانویه با این روش قابل شناسایی نیستند.
اگر پزشک به وجود سایر بیماری ها مانند بیماری خودایمنی یا بیماری بافت همبند که زمینه ساز رینود هستند شک کند، ممکن است دستور انجام آزمایشات دیگری را نیز بدهد که عبارتند از:
- آزمایش آنتی بادی ضد هسته. یک آزمایش مثبت برای حضور این آنتی بادی ها که توسط سیستم ایمنی تولید می شوند ممکن است نشان دهنده تحریک سیستم ایمنی باشند و در افراد مبتلا به بیماری بافت همبند یا سایر بیماری های خودایمنی شایع هستند.
- سرعت رسوب گلبول قرمز. این آزمایش سرعت رسوب گلبول های قرمز در ته لوله آزمایش را نشان می دهد. رسوب سریع تر از حالت طبیعی نشان دهنده وجود بیماری التهابی یا خودایمنی است.
یک آزمایش خون تنها قادر به تشخیص رینود نیست. بنابراین پزشک ممکن است دستور انجام آزمایشات دیگری را نیز بدهد.
درمان
درمان دارویی شامل داروهای گشادکننده عروق به‌منظور باز کردن شریان های کوچک و بهبود خونرسانی آنها و همچنین داروهای آرامبخش به‌منظور کاهش استرس می باشد.
شیوه زندگی و درمان های خانگی
اقداماتی که می تواند به کاهش حملات رینود کمک کند عبارتند از:
• سیگار نکشید. سیگار سبب کاهش دمای پوست به علت انقباض رگ های خونی شده و درنتیجه می تواند منجر به بروز حملات رینود شود. استنشاق دود سیگار نیز می تواند سبب تشدید رینود شود.
• ورزش کنید. ورزش می تواند سبب افزایش گردش خون شود. اگر شما به رینود ثانویه مبتلا هستید قبل از ورزش کردن در بیرون از خانه و در هوای سرد با پزشک خود صحبت کنید.
• استرس های خود را کنترل کنید. موقعیت های استرس زا را شناسایی کرده و از سعی کنید از این موقعیت ها دوری کنید.
• از تغییرات سریع دما بپرهیزید. از یک محیط گرم به یک اتاق سرد به سرعت جا به جا نشوید. در صورت امکان از نزدیک شدن به بخش مواد غذایی منجمد در فروشگاه ها اجتناب کنید.
در طول حملات باید چه اقداماتی انجام دهید؟
ابتدا دست ها، پاها یا سایر اندام های درگیر را گرم نگه دارید:
• به مناطقی که گرم تر است بروید.
• انگشتان دست و پای خود تکان دهید.
• دست های خود را در زیر بغل خود قرار دهید.
• انگشتان دست و پای خود را با آب گرم بشویید.
• دست و پای خود را ماساژ دهید.
اگر استرس سبب شروع حمله می شود، از موقعیت های استرس زا دوری کنید. از تکنیک های کاهش استرس استفاده کنید و با استفاده از آب دست و پای خود را گرم کنید .
تغییر شیوه زندگی و مکمل هایی که سبب بهبود گردش خون می شوند می توانند به کنترل رینود کمک کنند. با این حال، مطالعات بیشتری در این زمینه لازم است. مکمل هایی که ممکن است در این مورد مفید باشند، عبارتند از:
-
روغن ماهی مصرف مکمل های روغن ماهی می تواند به بهبود تحمل شما در برابر سرما و به تاخیر انداختن انقباض رگ های خونی کمک کند.
• جینکو مکمل های جینکو می تواند به کاهش تعداد حملات رینود کمک کند.
• پس خوراند زیستی(Biofeedback) از ذهن شما به منظور کنترل دمای بدن استفاده کرده و ممکن است به کاهش شدت و تعداد حملات کمک کند. پس خوراند زیستی شامل راهنمایی هایی جهت افزایش دمای دست ها و پاها، تنفس عمیق و سایر ورزش های آرامش بخش است.
• طب سوزنی به نظر می رسد این روش در بهبود جریان خون موثر باشد.
قبل از مصرف مکمل ها با پزشک خود مشورت نمایید. پزشک می تواند در مورد تداخل با داروها یا عوارض جانبی درمان های جایگزین اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهد.