فرهنگ نادرست خود درمانی با دارو های آرام بخش

 

بسیاری از افراد غافل از عواقب وخیمی که مصرف خودسرانه دارو برای سلامت فرد به‌همراه دارد، در مصرف داروها بدون تجویز پزشک بسیار بی‌احتیاطی می‌کنند.

 با وجود هشدارها و آمارهای موجود درباره مصرف دارو در کشور، این روند همچنان ادامه دارد به‌ طوری که گفته می‌شود ایران به لحاظ میزان مصرف دارو جزو 20 کشور نخست دنیاست. متاسفانه امروزه فرهنگ خوددرمانی به‌طور وسیعی در کشور رواج یافته است به ‌طوری که افراد پس از مواجهه با کوچک‌ ترین مشکل و ناراحتی سریعا اقدام به تهیه دارو می‌کنند در حالی‌که هیچ‌گونه اطلاعاتی در مورد چگونگی اثربخشی دارو و عوارض و عواقب مصرف خودسرانه آن ندارند.

قرص های آرام بخش چه داروهایی هستند؟

قرصهای آرام بخش (TRANQUILIZERS / SEDATIVES) داروهایی میباشند که بر سیستم اعصاب مرکزی  (CNS)تاثیر می گذارند و فعالیت های بدن را کند می کنند به این ترتیب باعث ایجاد آرامش و خواب آلودگی، تمدد اعصاب، کاهش اضطراب ، استرس و … می شوند اما عوارضی نیز برای فرد به همراه دارند.

دسته بندی آرام بخش ها

آرام بخش ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

 آرام بخش های قوی

آرام بخش های ضعیف

آرام بخش های قوی در حقیقت در زمره داروهای ضد روانپریشی قرار می گیرند چراکه اغلب برای درمان اختلالات روانی مانند شیزوفرنی استفاده می شوند.

داروهای آرامبخش ضعیف در دسته بنزودیازپین ها قرار می گیرند و تحت عنواینی چون زاناکس، والیوم، لیبریوم، آتیوان، کلونوپین تولید می شوند.

 از این دارو ها برای درمان اختلالات روانی و عصبی، خماری اعتیاد، بی خوابی، اسپاسم های عضلانی، و تشنج استفاده می شود.

در دز هایی که برای مصارف درمانی استفاده می شوند، آرامبخش ها تاثیراتی چون تسکین دادن اضطراب و عصبانیت و یا کنترل احساسات از خود به جا می گذارند. بسیاری از داروهای آرام بخش برای کمک به خواب بهتر و راحت تر مورد استفاده قرار می گیرند. با افزایش دوز مصرف، میزان کند شدن مکانیزم بدن نیز افزایش پیدا کرده و بدن دچار حالت لختی، خواب آلودگی، آشفتگی ذهنی، و ناتوانی جسمی می شود. بسیاری از افراد پس از مصرف قرص های آرام بخش دچار حالات بی حالی، خواب آلودگی و سرگیجه می شوند. سایر عوارض جانبی این دارو ها عبارت است از: کاهش انگیزه، تحریک پذیری، حالت تهوع، سردرد، بثورات پوستی، اختلال در عملکرد جنسی، بی نظمی قاعدگی، لرزش، از دست دادن یا افزایش اشتها، بی حالی و خواب آلودگی بیش از حد، و رویاهای زنده (توهم).

استفاده دائمی و طولانی مدت قرص های آرام بخش باعث به وجود آمدن وابستگی جسمی و روحی شده و می تواند اعتیادآور باشد.

عوارض و تاثیرات آرامبخش ها

به طور خلاصه عوارض ناشی از مصرف آرام بخش ها(مخصوصا به طور خودسرانه) در زیر ذکر شده است:

عوارض جسمی:

الگوی خوا ب نامنظم،سردرگمی و گیجی،بی قراری،اختلالات تنفسی،ایست قلبی،ناراحتی های گوارشی ، افزاینده اشتها وچاقی ، بیهوشی

عوارض روحی:

خطر ابتلا به اضطراب،حمله پارانویا،اختلالات خلقی و تغییرات شخصیتی،خشم و پرخاشگری،عدم برقراری عاطفی،هذیان و توهم

عوارض اجتماعی:

روابط ناسالم با خانواده و دوستان،عدم توانایی ایفای نقش در اجتماع،انزوا و گوشه گیری،دوری کردن از خانواده و نزدیکان

درباره تاثیرات داروهای آرام بخش بیشتر بدانید

از مهمترین تفاوت بین آرام بخش های قوی و ضعیف این است که مصرف دائمی و طولانی مدت نوع ضعیف، به منظور شادی و سرخوشی، آنان را در معرض سوء استفاده از مواد قرار داده و باعث توسعه یافتن بیماری اعتیاد می شود.

بعلاوه به دلیل این که این نوع داروها به طور گسترده ای توسط پزشکان تجویز می شوند، مصرف کنندگان اغلب به راحتی قادر به تهیه آن هستند. برخی از مصرف کنندگان آرام بخش ها را به صورت تفریحی، و یا به صورت همزمان با سایر مواد کند کننده بدن مانند هروئین مصرف می کنند که می تواند خطرات زیادی برای سلامتی فرد به همراه داشته باشد.

عوامل متعددی در شکل گیری اعتیاد به قرص های آرام بخش دخیل هستند. افرادی که به طور دائمی از این داروها استفاده می کنند به تدریج به آن وابسته شده و برای دستیابی به همان میزان آرامش قبلی، مجبور به مصرف میزان بیشتری از آن هستند.

 با مصرف دوزهای بالاتر، فرد دچار تلورانس و مقاومت بدن شده و نه تنها به مصرف آرام بخش ها وابسته می شود، بلکه میزان مصرف خود را نیز دائما افزایش می دهد. عامل دیگری که باعث وابستگی افراد می شود، جنبه روانی نیاز به مصرف است.

 برای مثال افرادی که برای درمان عصبانیت تحت تجویز قرص های آرامبخش قرار می گیرند، از نظر روحی نیز به آن وابسته شده و عادت می کند تا برای پیشگیری از بروز عصبانیت، همواره به قرص های آرام بخش پناه ببرند.

 این افراد به احساس آرامش و نشئگی ناشی از مصرف مواد وابسته شده و به سرعت باعث رشد و توسعه بیماری اعتیاد می شوند. معتادان به آرام بخش ها استفاده از این قرص ها را به عنوان یک راه حل موقت برای تسکین دردهای جسمی و روحی خود انتخاب کرده و خواه ناخواه مرز بین مصرف درمانی، و سوء استفاده از مواد را گم می کنند. همی امر سبب می شود که به راحتی در دام چرخه اعتیاد گرفتار شده و باعث گسترش هرچه بیشتر این وابستگی شوند.

استفاده غیر قانونی و سوء مصرف داروهای آرام بخش علاوه بر اثرات روحی، آسیب های جسمی فراوانی نیز به فرد وارد می کند.

این داروها مکانیزم عادی فعالیت بدن را مختل می کنند.

همچنین از نظر اجتماعی نیز وابستگی به داروهای آرام بخش مشکل زا بوده و می تواند باعث لطمه وارد شدن به سایر جنبه های زندگی فرد معتاد از جمله خانواده، کار و امور مالی شود و تا زمانی که وی به مصرف اینگونه قرص ها ادامه داده و برای درمان خود به پزشک معالجه نکند، بیماری او درمان نخواهد شد.

در صورت قطع مصرف مواد آرامبخش و یا تصمیم به ترک اعتیاد، بدن از خود واکنش نشان داده و وابستگی شدید خود به این داروها را به صورت عوارض خماری ظاهر می کند.

نشانه های خماری در افراد مختلف، بسته به میزان مصرف با سایرین متفاوت است. به دلیل شدت عوارض و خطرات احتمالی که خماری به همراه دارد، توصیه می شود که این مرحله تحت نظر و نظارت پزشک متخصص صورت بگیرد. نشانه های خماری بدن حدودا   ۶  الی ٣۶ ساعت بعد از آخرین بار مصرف آغاز شده و یک الی دو روز بعد از آعاز به نقطه اوج خود می رسد. در شرایط خاصی، برای کاهش دادن میزان فشار ناشی از خماری در معتادان به قرص های آرام بخش، داروهای خاصی توسط پزشک تجویز می شود.

برخی از نشانه های خماری عبارتند از: تشنج، حملات روانی، لرز، گرگرفتگی، از دست دادن اشتها، تعریق شبانه، تنفس سریع، گیجی، توهم، درد عضلانی، تحریک پذیری و خشم.

توصیه مهم

مصرف داروهای روانپزشکی از هر دسته و گروهی که باشد بدون تجویزپزشک جایز نیستند. حتی اگر خانواده‌ها قبلا تجربه تجویز این قبیل داروها را چه برای خودشان و چه برای اطرافیان‌شان داشته باشند و اثر مثبت دارو را دیده باشند و با خواص دارویی هم آشنا باشند باز این اجازه را ندارند که خود تجویزی کنند زیرا همیشه در زمان تجویز دارو برای مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی روانپزشکان ملاحظاتی را درنظر می‌گیرند که این ملاحظات را افرادی که روانپزشک نیستند و اطلاعاتی در این زمینه ندارند، لحاظ نمی‌کنند.

روانپزشکی که دارو تجویز می‌کند با درنظر گرفتن اثرات مثبت و عوارض و انتخاب مورد مناسب برای آن دارو اقدام می‌کند. طبیعی است فرد ناآگاه نمی‌تواند این کار را انجام دهد حتی اگر قبلا تجربه خوبی داشته باشد.

در مورد افراد افسرده بارها ممکن است تجویز و میزان دارو تغییر کند تا روانپزشک به درمان موردنظر برسد. اگر خوددرمانی انجام شود این محقق نخواهد شد. روانپزشکان بر معاینه مستمر تاکید دارند زیرا قطع پیش از موعد درمان نه‌ تنها ممکن است بهبودی را به تاخیر بیندازد بلکه ممکن است مشکلات زیادی به مشکلات قبلی اضافه کند.