پای دیابتیک چیست؟

دیابت قندی یکی از بیماریهای اصلی آسیب‌رسان به دستگاه‌های متعدد بدن است. تعداد زیادی عوارض ناشی از این بیماری وجود دارد که یکی از آنها اختلالات پای دیابتی است. تقریباً 15% از کسانی‌که مبتلا به دیابت هستند در طول زندگی خود مبتلا به عوارض پای دیابتی می‌شوند. عفونت، زخم یا گانگرن پا که در بعضی موارد به آمپوتاسیون (قطع عضو)انگشت یا قسمتی از پا منجر می‌شوند، شایعترین مشکلات این بیماران را تشکیل می‌دهند.
علت
دیابت، پاها را به انواع جراحت ها و عفونت ها  آسیب پذیر می کند که این امر از طرق زیر صورت می گیرد:

• آسیب دیدگی عصبهای پا (نوروپاتی دیابتی) که در نتیجه آن فرد توانایی احساس درد را در پای خود از دست داده و به جراحات کوچک و یا تاول ها تا زمانی که به یک زخم جدی تبدیل نشده اند، توجهی نمی کند.
• کاهش میزان جریان خون به پاها که باعث می شود جراحات به سختی التیام یابند.
• کاهش مقاومت در برابر عفونتها.
• البته بدشکلی‌های پا و تروما نیز نقش مؤثری در زخم شدن و عفونت پا در این افراد دارند.

پیشگیری و مراقبت
اغلب مشکلات با مراقبتهای منظم قابل پیشگیری هستند. پزشکان می‌توانند با ارائه اطلاعاتی در مورد اهمیت مشاهده هر روزه و دقیق پا توسط بیمار، تأمین کفش مناسب و درمان زودهنگام آسیب‌های ایجاد شده و سایر اقدامات نقش مؤثری در پیشگیری از اختلالات جدی داشته باشند. هرچند همه اختلالات پای دیابتی به‌طور کامل قابل پیشگیری نیستند، می‌توان میزان بروز و ناتوانی حاصل از آنها را با پیشگیری و اقدامات مناسب و علمی به میزان زیادی کاهش داد.

• تمام قسمت های پای خود را کنترل نمایید.

از دستهای خود به اندازه چشم هایتان برای بررسی پاها کمک بگیرید. ممکن است در بخشی از پا که دیده نمی شود وجود مشکلی را حس کنید.
قسمت های بالا، پایین و کناره های پای خود را کنترل کنید. به آرامی انگشتان پا را از هم جدا کنید تا بتوانید بین آنها را ببینید. پوست این ناحیه سخت ، مرطوب و مستعد ابتلا به عفونت است.

• در موارد زیر نیز پاها را کنترل کنید:

 

• کوفتگی، بریدگی، تاول، ترک خوردگی و زخم
• قرمزی، خطوط یا ورم های قرمز
• تغییر رنگ همانند مناطقی صورتی تر، رنگ پریده تر، تیره تر و یا قرمز تر
• ناخن های پا که در گوشت فرو رفته اند.
• نواحی دردناکی که قرمز شده اند.

 

• از آینه استفاده کنید و یا از دیگران کمک بگیرید.

اگر قادر به دیدن برخی از بخش های پای خود نیستید، از یک آینه استفاده کنید. ممکن است این کار احتیاج به تمرین داشته باشد. اگر در چرخاندن یا دسترسی به پای خود مشکل دارید، از کسی کمک بگیرید و یا از پزشک و یا پرستار دارای تخصص در زمینه دیابت راهنمایی بخواهید.
اگر متوجه مشکلی شده اید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. بریدگی های کوچک یا کوفتگی ها با مراقبت کافی و مناسب خود به خود بهبود می یابند. اما در صورت بروز مشکلاتی نظیر زخم های کوچک پا، ممکن است مراقبتهای درمانی مورد نیاز باشد.

• علائم و نشانه های عفونت را کنترل کنید.

عفونت پای ورزشکار اصطلاحا به عفونت قارچی پا اطلاق می شود.اگرچه عفونت معمولا بین انگشتان پا ایجاد می شود ولی ممکن است ناخنهای پا، کناره و کف پا را نیز مبتلا کند. نشانه های عفونت ممکن است شامل خارش، ترک و چین و چروک پوست باشد.
عفونت های باکتریایی می توانند به ایجاد قرمزی، خطوط یا رگه های قرمز رنگ، التهاب، تورم، درد و تجمع چرک منجر شوند. اگر متوجه علائم یا نشانه های عفونت شده اید، فورا اقدام به دریافت درمانهای پزشکی نمایید.
تب و لرز نشانه عفونت است در صورت مشاهده، سریعا با پزشک یا پرستار خود در میان بگذارید.
زمانی که مبتلا به دیابت هستید، علاوه بر عفونت ها، زخم های پا نیز تهدید شایعی محسوب می شوند.آنها اغلب همانند یک زخم عادی مانند یک بریدگی، خراش سطحی و یا یک ناحیه دردناک هستند که در صورت بی توجهی  می توانند مشکل ساز شوند.
زخم های پا می توانند در همه نقاط به وجود آیند. زخم های کناره پا نزدیک مفصل انگشت بزرگ توسط کفشهای نامناسب ایجاد شده و نقاط دردناکی در پا به وجود می آورند.
زخم های عفونی پا
این زخم ها ممکن است به سختی بهبود یابند و حتی ممکن است به قطع عضو منجر شوند. اگر زخم ها نادیده گرفته شوند و یا دچار عفونت گردند، می توانند به جراحات عمیق و بزرگ همراه با عفونتهای شدید تبدیل شوند و حتی به استخوان نیز برسند. پزشک می تواند عکسبرداری از پا را تجویز کند، تا اطمینان حاصل کند که عفونت به استخوان نرسیده است.
درمان زخم پا در فرد مبتلا به دیابت
در تمام این بیماران باید برای مدتی از آنتی بیوتیک تزریق و سپس خوراکی استفاده کرد. از انواع اعمال جراحی برای کمک به بهبود این زخم ها استقاده میشود که مهمترین آنها عبارتند از:

• در صورتیکه زخم کوچک باشد پزشک معالج بافت های مرده زخم را با عمل جراحی خارج کرده و سپس در روزها و هفته های بعد زخم پانسمان میشود تا بتدریج بافت جدید در ناحیه تشکیل شده و زخم بسته شود. این درمان در مواردی که وضعیت عروق پا خوب بوده و مشکل پا بیشتر عصبی است بهتر جواب میدهد.

• در زخم های بزرگ و یا در کسانی که پزشک معالج با بررسی های بیشتر متوجه میشود وضعیت عروقی پای آنها ناکافی است معمولا اقدام به قطع قسمتی از پا ( آمپوتاسیون )که زخم در آن قرار دارد میشود.

• در مواردی که نارسایی عروقی پا زیاد است بسته به تصمیم پزشک ممکن است از اعمال جراحی استفاده شود تا جریان خون پا بیشتر شود. آنژیوپلاستی، تعبیه استنت و یا بای پس بین شریان رانی و شریان پا ممکن است بتواند به افزایش جریان خون پای بیمار کمک کند.